Jump to content


ამ თემას აქვს 9 გამოხმაურება

#1 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria

ყურძნის ძირითადი და ახალი ქართული ჯიშები

 

rkaciteli.jpg

რქაწითელი

რქაწითელი - ქართული ტექნიკური ჯიში დამწიფების გვიანდელი ვადით. ჯიში განეკუთვნება შავი ზღვის აუზის ეკოლოგიურ-გეოგრაფიულ ჯგუფს. ფოთლები საშუალო, მომრგვალო სამ-ხუთფრთიანი, მტევანი საშუალო ზომის ან დიდი, ცილინდროკონუსური. მარცვალი საშუალო, ოვალური მომწვანო-ყვითელი ფერის ყავისფერი ლაქებით. პერიოდი დაკვირტვიდან ტურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე, ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე 150დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3100-3200 c პირობებში მოსავლიანობა 100-150ც/ჰა. ჯიში ყინვაგამძლეა. ნახევრადმდგრადია მილდიუს მიმართ მცირედ ზიანდება იოდიუმით. ჩვენს კომპანიაში ჯიშისაგან რქაწითელი მზადდება სუფრის მშრალი თეთრი სამარკო ღვინო "რქაწითელი". ადგილობრივი კახური მეთოდით. ასევე რქაწითელი, ხიხვისა და მწვანეს ჯიშის ღვინომასალებთან, კუპაჟში, გამოიყენება მაღალხარისხიანი ღვინის "რქაწითელი ხორნაბუჯულლის" დასამზადებლად, რომელიც ასევე კახური ტიპისაა. რქაწითელი, მწვანეს ჯიშის ღვინომასალასთან ერთად, კუპაჟში, განოიყენება თეთრი სამარკო ღვინის "ტიბაანის" დასამზადებლად. რქაწითელის, საფერავისა და კაბერნე სოვინიონის ჯიშის ღვინომასალები გამოიყენება სუფრის ნახევრადმშრალი ვარდისფერი ღვინის დასამზადებლად. ასევე ეს ჯიში ჩინურის, ჩხავერის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად კუპაჟში გამოიყენება თეთრი ცქრიალა ღვინის დასამზადებლად. და ბოლოს, ღვინომასალები რქაწითელის, ხიხვის, მწვანეს ჯიშისაგან გამოიყენება თეთრი მაგარი, პორტვეინის ტიპის "კარდენახის" დასამზადებლად.

 

მწვანე

მწვანე - ქართული ტექნიკური ჯიში დამწიფების გვიანდელი ვადით. ფოთლები საშუალო, მომრგვალო, ხუთფრთიანი. მტევანი საშუალო ფართეკონუსური, მარცვალი საშვალო ოვალური. რბილი კანი, წვნიანი რბილობით. პერიოდი დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე, ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე, 160დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3100-3200c პირობებში მოსავლიანობა 110-150ც/ჰა. ჯიში არამდგრადია მილდიუსა და ოიდიუმის მიმართ. მდგრადია ფილოქსერასადმი. არ გამოირჩევა გამძლეობით გვალვებისა, მაგრან ყინვაგამძლეა. ჩვენს კომპანიაში მწვანეს ჯიშისაგან მზადდება თეთრი სუფრის მშრალი სამარკო ღვინო "მწვანე". ეს ჯიში ასევე გამოიყენება რქაწითელისა და ხიხვის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად, კუპაჟში, თეთრი მაგარი სამარკო ღვინის, მადეირის ტიპის "ანაგის" დასამზადებლად.

 

საფერავი

საფერავი - ძველი ქართული ტრქნიკური ჯიში. დამწიფების გვიანდელი ვადით. ფოთლები დიდი, მომრგვალო, სამფრთიანი. მტევანი საშუალო ან დიდი. კონუსური. მარცვალი საშუალო ან დიდი ოვალური. მუქი ლურჯი. რბილი კანით. წვნიანი რბილობით. პერიოდი დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე საშუალოდ 150 დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3000 c პირობებში. მოსავლიანიბა 80-120ც/ჰა. ყინვაგამძლეობის თვალსაზრისით ყველაზე პირველია. ჯიში ნახევრადმდგრადია სოკოვანი დაავადებების მიმართ. ჩვენს კომპანიაში საპერავის ჯიშისაგან მზადდება წითელლი სამარკო ევროპული ტიპის ღვინო "საფერავი". ასევე კაბერნე სოვინიონის, რქაწითელის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად, კუპაჟში გამოიყენება ნახევრადმშრალი ღვინის დასამზადებლად. ასევე საფერავის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად, კუპაჟში, გამოიყენება "კაორის"დასამზადებლად. განსაკუთრებულია საფერავი სუფრის ნახევრადტკბილი ღვინის დასამზადებლად. საფერავის ჯიშის ღვინომასალა, ალექსანდროული ჯიშის ღვინომასალასთან ერთად გამოიყენება ნახევრადტკბილი ღვინის დასამზადებლად, რომელიც ხარისხით არ ჩამოუვარდება საქვეყნოდ ცნობილ ღვინოს, "ხვანჭკარა".

 

ალექსანდროული

ალექსანდროული - ქართული ტექნიკური ჯიში. დამწიფების გვიანდელი ვადით. იგი ეკუთვნის შავი ზღვის აუზის ეკოლოგიურ გეოგრაფიულ ჯუფს. ფოთლები საშუალო, მომრგვალო, სამფრთიანი. მომწვანო ფერის. მტევანი საშუალო ცილინდრული. მარცვალი მომრგვალო შავი ფერის. მაგარი კანით. წვნიანი რბილობით. დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სინწიფემდე პერიოდია 168 დღე. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3200-3500 c პირობებში. მოსავლიანობა 60-70ც/ჰა. მდგრადობა სოკოვანი დაავადებების მიმართ-საშვალოა. ჩვენს კომპანიაში ალექსანდროულის ჯიშისაგან მზადდება სუფრის მშრალი ორდინალური ღვინო "ალექსანდროული". ასევე საფერავის ჯიშის ღვინომასალასთან ერთად კუპაჟში გამოიყენება ნახევრადმშრალი ღვინის წარმოებისთვის, რომელიც თავისი ორგანოლეპტიკური მაჩვენებლით არ ჩამოუვარდება საყოველთაოდ ცნობილ ღვინოს "ხვანჭკარა".

 

ხიხვი

ხიხვი - ქართული ტექნიკური ჯიში დამწიფების გვიანდელი ვადით. ფოთლები დიდი, მრგვალი, სამფრთიანი. მტევანი საშუალო მმომწვანო ყვითელი ფერის. გარჯული ლაქებით მზის მხარეს. რბილი კანით, წვნიანი რბილობით. პერიოდი დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე, ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე 150დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3100 c პირობებში მოსავლიანობა 60-80ც/ჰა. ჯიში მდგრადია ფილოქსერასადმი, ყინვაგამძლე და გვალვაგამძლეა. ნაკლებად ზიანდება მილდიუთი და ძლიერ ოიდიუმით. შაქრიანობა არანაკლებ 29%-ია ჩვენს კომპანიაში ხიხვის ჯიშისაგან მზადდება ჯიშური მაგარი თეთრი სამარკო ღვინო "ხიხვი". ასევე ეს ჯიში გამოიყენება, რქაწითელის მწვანეს ჯიშებთან ერთად კუპაჟში, მაღალხარისხიანი ღვინის, კახური ტიპის, "რქაწითელი ხორნაბუჯულის" დასამზადებლად.

 

ქისი

ქისი - ქართული ტექნიკური ჯიში. დამწიფების გვიანდელი ვადით. იგი ეკუთვნის შავი ზღვის აუზის ეკოლოგიურ გეოგრაფიულ ჯგუფს. ფოთლები საშუალო. მარცვალი ოდნავ ოვალური. ძირითადად სამფრთიანი. მტევანი საშუალო, კონუსური ან ცილინდრო-კონუსური. მარცვალი საშვალო, ოვალური მომწვანო თეთრი Fფერის. თხელი კანით, წვნიანი რბილობით. პერიოდი დაკვირტვიდან ყუირძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე 140 დღეა, აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 2950ჩ პირობებში. მოსავლიანიბა 55-80ც/ჰა. მდგრადობა სოკოვანი დაავადებების მიმართ, შედარებით სუსტია. ჩვენ კომპანიაში ქისის ჯიშის ყურძნისაგან ამზადებენ სუფრის თეთრ სამარკო ღვინოს "ქისი".

 

ძველშავი

ძველშავი - ქართული ტეკნიკური ჯიშია. დანწიფების გვიანდელი ვადით. ფოთლები დიდი ოთხ ან ხუთფრთიანი, მტევანი დიდი კონუსური ან ცილინდრული. მარცვალი საშუალო. შავი ან მუქიწითელი ფერის. წვნიანი რბილობით. დაკვვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე პერიოდია 170 დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 350 c პირობებში. მოსავლიანობა 80-140ც/ჰა. მდგრადობა-სოკოვანი დაავადებების მიმართ-საშუალოა. ჩვენს კომპანიაში ძველშავის ჯიშის ყურძნისაგან მზადდება ორდინალური ღვინო "ძველშავი". ასევე ძველშავის ჯიშის ღვინომასალებისაგან კაბერნე ფრანის და კაბერნე სოვინიონი ჯიშის ღვინომასალებისგან, კუპაჟში, მიიღება წითელი ცქრიალა ღვინო.

 

ჩხავერი

ჩხავერი - ქართული ტექნიკური ჯიში დამწიფების გვიანდელი ვადით იგი ეკუთვნის შავი ზღვის აუზის ეკოლოგიურ-გეოგრაფიულ ჯგუფს. ფოთლები საშუალო, მომრგვალო სამფრთიანი, მტევანი საშუალო ცილინდრული. მარცვალი საშუალო, მუქი-წითელი, თხელი კანი, ხორციანი რბილობი. პერიოდი დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე, ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე 218დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3880ჩ პირობებში. მოსავლის აღება ხდება ნოემბერში. ჯიში მდგრადია ფილოქსერასადმი ზიანდება სოკოვანი დაავადებებით, განსაკუთრებით მილდიუთი. შაქრიანობა არანაკლებ 22%-ისა. ჩვენს კომპანიაში ჩხავერის ჯიშის ყურძნისაგან მზადდება ნახევრადტკბილი ღვნო "ჩხავერი". ამავე ჯიშის ღვინომასალა რქაწითელისა და ჩინურის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად კუპაჟში გამოიყენება თეთრი ცქრიალა ღვინის დასამზადებლად.

 

ჩინური

ჩინური - ქართული ტექნიკური ჯიში დამწიფების გვიანდელი ვადით. იგი ეკუთვნის აღმოსავლეთის ჯიშების ეკოლოგიურ-გეოგრაფიულ ჯგუფს. ფოთლები საშუალო, მომრრგვალო, ხუთ ან იშვიათად სამფრთიანი. მტევანი დიდი, ცილინდრული ან ცილინდროკონუსური. მარცვალი საშუალო მომწვანო-მოყვითალო ფერის პატარა მუქი წითელი წერტილებით. მაგარი კანით. ხორციანი რბილობით, წვნიანი. პერიოდი დაკვირტვიდან ყურძნის ტექნიკურ სიმწიფემდე, ხორნაბუჯის ტერიტორიაზე 166დღეა. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის 3250 c პირობებში. მოსავლიანობა 60-70ც/ჰა. ჯიში მდგრადია სოკოვანი დაავადებების მიმართ. ყურძნის შაქრიანობაა 21-22%, ტიტრული მჟავიანობა 8,9გ/ლ. ჩინურის ჯიშის ყურძნისაგან მზადდება სუფრის ორდინალური ევროპული ტიპის ღვინო "ჩინური", ასევე ამ ტიპის ღვინომასალა რქაწითელისა და ჩხავერის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად, კუპაჟში, გამოიყენება თეთრი ცქრიალა ღვინის დასამზადებლად.ქართული ღვინის ოჯახი

 


legion.ge-82-1553250819.jpg


#2 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria

ვაზის ახალი ქართული ჯიშები სტანდარტული სორტიმენტის გისოსებს მიღმა

 

mujuretuli-590.jpg

ალეკო ცქიტიშვილი
 
ვაზის ქართული ჯიშების დაბრუნება მეღვინეობაში იმდენად შეუქცევადი პროცესია, რომ მალე იმედია ბაზარზე სტანდარტული სორტიმენტით განსაზღვრული ყველა ჯიშის ყურძნისგან დაწურული ღვინო იქნება წარმოდგენილი. უფრო მეტიც, წარსულში კარგად ცნობილი, მაგრამ ავბედით კომუნისტურ ეპოქაში უსამართლოდ მივიწყებული ჯიშების პერსპექტიულობა დღის წესრიგში აყენებს თვითონ სტანდარტული სორტიმენტის გადახალისებისა და გამრავალფეროვნების საკითხს.
 
„ვაზისა და ღვინის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, ვაზის ჯიშების სტანდარტულ სორტიმენტს საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტრო ამტკიცებს. მასში შეტანილია ის ჯიშები, რომელთა გამოყენებას სახელმწიფო ღვინის მწარმოებლებს სთავაზობს. მევენახეობა-მეღვინეობის ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ როგორც კანონში, ისე სორტიმენტში ბევრი რამ ბუნდოვანი და გაურკვეველია. განსაკუთრებულ პრობლემას ქმნის საკითხი – სორტიმენტი სარეკომენდაციო ხასიათისაა, თუ სავალდებულო? გაურკვეველია, აქვს თუ არა მეღვინეს ღვინის დაყენების უფლება ისეთი ვაზის ჯიშის ყურძნისგან, რომელიც სორტიმენტში შეტანილი არ არის. ჯერჯერობით ასეთი პრეცენდენტიც არ ყოფილა, მაგრამ ერთ-ორ წელიწადში მოსალოდნელია მეღვინეობაში რამდენიმე ისეთი ვაზის ჯიშის გამოჩენა, რომელიც სორტიმენტში ნახსენები არ არის. 
 
ჯიშური მრავალფეროვნების ბუმი ქართულ მეღვინეობაში რუსეთის ემბარგოს შემდგომ პერიოდს დაემთხვა. იშვიათი ქართული ვაზის ჯიშების პატივისცემით განსაკუთრებით ორი კომპანია გამოირჩევა – „ხოხბის ცრემლები“, რომელიც მხოლოდ ნატურალურ ღვინოებს აწარმოებს და „მეღვინეობა ხარება“, რომელსაც ორი მიმართულება აქვს –  ინდუსტრიული და „მონასტრის ღვინის“ სახელით წარმოებული ქვევრის ნატურალური ღვინოები. „ხოხბის ცრემლები“, უმეტესწილად, ქართლ-კახეთის ვაზის ჯიშებს იყენებს. ეს ჯიშებია: რქაწითელი, საფერავი, მწვანე კახური, ქისი, ხიხვი, ჩინური, თავკვერი, შავკაპიტო, ცოლიკოური. „მეღვინეობა ხარებას“ მარაგში კი დასავლეთ საქართველოს ჯიშებიც საკმაოდ არის წარმოდგენილი: კრახუნა, ცოლიკოური, ციცქა, ალადასტური, ოცხანური საფერე, უსახელოური, მწვანე კახური, ხიხვი, ქისი, რქაწითელი, საფერავი.
 
მთლიანობაში, ყველა ქართული კომპანიის მარაგებს რომ გადავხედოთ და მონაცემები შევაჯამოთ, ამჟამად ქართულ მეღვინეობაში ვაზის 21 ქართული ჯიში მონაწილეობს და ყველა ეს ჯიში შეტანილია ვაზის ჯიშების სტანდარტულ სორტიმენტში. თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშები: გორული მწვანე, კრახუნა, მწვანე კახური, რქაწითელი, ქისი, წულუკიძის თეთრა, ხიხვი, ციცქა, ცოლიკოური, ჩინური. ფერადყურძნიანი ვაზის ჯიშები: ალადასტური, ალექსანდროული, საფერავი, თავკვერი, მუჯურეთული, უსახელოური,  ოცხანური საფერე, შავკაპიტო, ოჯალეში, ორბელური ოჯალეში, ჩხავერი. 
 
სტანდარტული სორტიმენტის 6 ჯიში ჯერჯერობით მეღვინეობაში არ მონაწილეობს. აქედან 3 თეთრყურძნიანი ჯიშია: აფხაზური ვაზის ჯიში ავასირხვა,  იმერეთის ტრადიციული ჯიში - კაპისტონი თეთრი და საბჭოთა აგრონომების მიერ გამოყვანილი მუსკატური რქაწითელი, რომელიც მხოლოდ სამეცნიერო კოლექციებშია დაცული. 3 ჯიში კი ფერადყურძნიანია: დასავლეთ საქართველოში ფართოდ გავრცელებული ძელშავი, კიდევ ერთი აფხაზური ჯიში - კაჭიჭი და საფერავი ბუდეშურისებრი.
„მეღვინეობა ხარება“ ამ ეტაპზე დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე საუკეთესო მიკროზონაში - სვირში საცდელად რამდენიმე ქართული ჯიშის ვენახებს აშენებს. ორ-სამ წელიწადში „ხარებას“ ძელშავისა და კაპისტონის ღვინოებიც ექნება.
კიდევ უფრო თამამი და რევოლუციური სიახლეები მოსალოდნელია მცირე მარნებისგან, რომლებისთვისაც ვაზის უსამართლოდ მივიწყებული ჯიშები ერთგვარი კოზირიცაა მსხვილ კომპანიებთან კონკურენციაში. განსაკუთრებით აღსანიშნავია შპს „იბერიელის“ აქტიურობა გურიაში. ამ მცირე მარნის „ჩხავერმა“ უკვე რამდენჯერმე მოიპოვა აღიარება, მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი ჯილდო იყო ოქროს მედალი ნომინაციაში „თეთრი მშრალი დავარგებული ღვინო“ 2012 წლის ქართული ღვინის ეროვნულ კონკურსში „საქართველო – ღვინის სამშობლო“. 
 
შპს „იბერიელის“ ვენახები გაშენებულია ჩოხატაურის რაიონის სოფელ საყვავისტყეში. კომპანიის დამფუძნებელი ზურაბ თოფურიძე გურიის სხვა ჯიშების აღორძინებასაც გეგმავს. როგორც ღვინის კლუბის წევრებთან საუბრისას აღნიშნა, წელს მცირე რაოდენობით დააყენა გურიის ერთ-ერთი საუკეთესო ვაზის ჯიშის – სხილათუბანის ღვინო, რომელიც ამ ეტაპზე ჩხავერთან ერთად დაწურა. ზოგიერთი ცნობით, მე-19 საუკუნეში წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშის, სხილათუბანის ღვინო ქუთაისში ყველაზე დიდი რაოდენობით იყიდებოდა და რაჭველი თავადის, ყიფიანის სახელგანთქმულ ღვინოებს უწევდა კონკურენციას. 
 
სხილათუბანის გარდა, ზურაბ თოფურიძე აპირებს მეღვინეობაში დააბრუნოს გურიისთვის კიდევ ერთი საამაყო წითელყურძნიანი ვაზის ჯიში - ჯანი. გურიის თეთრყურძნიანი ჯიშებიდან კი – საკმიელა. იგივე მიზნით ამ ჯიშების ვენახები ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ბუკისციხეში გააშენა თეიმურაზ შარაშიძემ, რომელმაც ამ ჯიშების ყურძნისგან დაყენებული ღვინოები, შესაძლოა, უკვე მომავალი წლიდან ჩამოასხას. 
 
უსამართლოდ მივიწყებული ვაზის ქართული ჯიშების მეღვინეობაში დაბრუნებაში განსაკუთრებულ როლს ასრულებს ვაზისა და ხეხილის სარგავი მასალის წარმოების ეროვნულ ცენტრი და მისი კოლექცია საგურამოში, სადაც დღეისათვის უკვე ვაზის 437 ქართული ჯიშია დაცული. 2010 წელს ღვინის კლუბმა ამ სანერგეში ვაზის 25 ჯიშის ყურძენი დაკრიფა და ერთი წლის თავზე საკუთარი ინიციატივით დაყენებული ღვინოების დეგუსტაცია მოაწყო. დეგუსტაციას მევენახეობა-მეღვინეობის გამოჩენილი სპეციალისტები დაესწრნენ. „მსგავსი დეგუსტაციები არის ერთადერთი სწორი გზა საკოლექციო ნაკვეთებში დაცული ჯიშების დღის სინათლეზე გამოსატანად და ფართო საზოგადოების წინაშე მათ წარსადგენად. ამ დეგუსტაციაზე გამოიკვეთა, რომ დროა, სამრეწველო სორტიმენტს დაემატოს რამდენიმე აბორიგენული ჯიში, როგორიცაა, მაგალითად: დანახარული, მგალობლიშვილი, საკმიელა, ახმეტის შავი და ახმეტის წითელი“, - განაცხადა აკადემიკოსმა ნოდარ ჩხარტიშვილმა დეგუსტაციის შეჯამებისას.
 
ამავე დეგუსტაციაზე კარგი შთაბეჭდილება დატოვა ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორის, პროფესორ თეიმურაზ ღლონტის მიერ მცვივანი კახურისგან დაყენებულმა კახურმა ღვინომ. თეიმურაზ ღლონტი რამდენიმე წელია, კახურ მცვივანს იკვლევს და მის შესახებ სამეცნიერო მონოგრაფიებიც აქვს მომზადებული. მისი ინფორმაციით, ტრადიციული კახური მეთოდით კახური მცვივანის სრულ ჭაჭაზე დადუღების შემთხვევაში, მისგან საუკეთესო კახური ღვინო დგება. 
 
მე-19 საუკუნეში კახური მცვივანი კახეთში ფართოდ იყო გავრცელებული. დღესდღეობით იგი, ძირითადად, დაცულია ყვარელში, „კორპორაცია ქინძმარაულის“ ვენახებში გაშენებულ 100-მეტრიან რიგში, საიდანაც კვირტული გამრავლების გზით ყველა სამეცნიერო კოლექციაში გადაინაცვლა. 
 
ვაზისა და ხეხილის სარგავი მასალის წარმოების ეროვნული ცენტრის დახმარებით, კახური მცვივანი უკვე რამდენიმე ენთუზიასტის ვენახშია გაშენებული. მათ შორის, აღსანიშნავია ბაკურციხეში ღვინის კლუბის შვილობილი არასამთავრობო ორგანიზაციის – ქართული ვაზის ფონდის ვენახი, სადაც 450 ძირი მცვივანი კახურია გაშენებული. ამ ვენახში დაკრეფილი ყურძნისგან დაყენებული ღვინის გასინჯვა უკვე მომავალ წელს იქნება შესაძლებელი. ქართული ვაზის ფონდის ვენახში მცვივანი კახურის გარდა კიდევ ცხრა ვაზის ჯიშის ვენახია გაშენებული, მათ შორის – სტანდარტულ სორტიმენტში შეტანილი საფერავი ბუდეშურისებრი.
 
ამ გაზაფხულზე მცვივანი კახურის ვანახის 1 ჰექტარზე გაშენებას თვითონ „კორპორაცია ქინძმარაულიც“ აპირებს. „ჩვენივე ვენახიდან აღებული კვირტებისგან მცვივანი კახურის ნამყენი ნერგები თელავში, კომპანია „ბესინის“ სერტიფიცირებულ სანერგეში გამოვიყვანეთ. წელს 1 ჰექტარს გავაშენებთ, მომავალ წელს – კიდევ 1 ჰექტარს. გვინდა, ეს ჯიში სხვადასხვა ტიპის ნიადაგზე მოვსინჯოთ. პირველ რიგში კი ქინძმარაულის მიკროზონაში, სახელგანთქმული ფიქალებით მდიდარ ხირხატ ნიადაგზე გამოვცდით. ჯიშს ეტყობა, რომ დიდი პოტენციალი აქვს, რადგან მისგან კახური ტიპის ღვინოც კარგი გამოდის და ე. წ. ევროპული ტიპის ღვინოც“, – გვითხრა „კორპორაცია ქინძმარაულის“ გენერალურმა დირექტორმა, ნუგზარ ქსოვრელმა. 
 
ღვინის კლუბის დეგუსტაციაზე ასევე კარგი შთაბეჭდილება დატოვა ქართლის წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშის - დანახარულის ღვინომ. ამ ჯიშით კომპანია „ხოხბის ცრემლების“ მფლობელი ჯონ ვურდემანი დაინტერესდა. მცირე მარნის „იაგოს ღვინის“ მფლობელი, იაგო ბიტარიშვილი კი უკვე წელს 100 ძირ დანახარულს აშენებს თავის ეზოში, სოფელ ჩარდახში.  
 
იაგო ბიტარიშვილმა თავისი გეგმები გაგვიზიარა: „სახლის წინ გლეხური სტილის ვიწროკვლებიან ვენახში შარშან 300 ძირი შავკაპიტო გავაშენე. ასეთ ვენახში იძულებული ხარ, ყოველდღიურად იფუსფუსო, რადგან მასში ტრაქტორს ვერ შეიყვან და მთლიანად ხელით უნდა გააკეთო ყველაფერი. მე და მამაჩემს ვენახთან ასეთი ახლო ურთიერთობა ძალიან დიდ სიამოვნებას გვანიჭებს. შავკაპიტო იმიტომ ავირჩიე, რომ მინდოდა, წითელყურძნიანი ქართლის ჯიში მქონოდა, ოღონდ – არა თავკვერი. თავკვერი ქართლში საკმაოდ არის გავრცელებული, შავკაპიტო კი იშვიათია. თანაც შავკაპიტოს ღვინო თავკვერისაზე ბევრად სხეულიანია, საფერავის ღვინოს ჰგავს. ასეთივე სხეულიანი ღვინო გამოდის დანახარულისგან. ამიტომ წელს 100 ძირ დანახარულსაც ვრგავ, რათა მერე შავკაპიტოსგან და დანახარულისგან კუპაჟი გავაკეთო. ვფიქრობ, საინტერესო ღვინო გამოვა“.  
 
ალავერდის მონასტრის მარანმა საცდელად კიდევ ერთი საინტერესო ჯიშის – ვარდისფერი რქაწითელის ღვინო დააყენა. წინასწარი შეფასებით, ვარდისფერ რქაწითელს კარგი პოტენციალი აქვს. თანაც ამ ჯიშის ყურძნის ვარდისფერი მტევნები განსაკუთრებული სილამაზით და ეგზოტიკურობით გამოირჩევა.
 
ასე რომ, უახლოეს წლებში ვაზის რამდენიმე იშვიათი ქართული ჯიშისგან დაყენებულ ღვინოებს გავსინჯავთ. ეს ჯიშებია: ძელშავი, კაპისტონი თეთრი, მცვივანი კახური, დანახარული, საფერავი ბუდეშურისებრი, ვარდისფერი რქაწითელი, ჯანი, სხილათუბანი, საკმიელა, კლარჯული, დანახარული.
 
უსამართლოდ მივიწყებული ვაზის ჯიშების აღორძინება მცირე მარნების მფლობელ ენთუზიასტების სიმრავლეზეა დამოკიდებული. გამოცდილებამ აჩვენა, რომ ასეთი თემებით იშვიათად ინტერესდებიან მსხვილი კომპანიები, რომლებსაც ინვესტიციების დაბანდება უკვე კარგად გამოცდილ ჯიშებში ურჩევნიათ. იმედია, ენთუზიასტები ისეთ პასიურ რეგიონებსიც გამოჩნდებიან, როგორიცაა – აჭარა, სადაც რამდენიმე საინტერესო აბორიგენული ჯიშია, მაგრამ ჯერჯერობით არავინ ცდილობს მათ დაბრუნებას მეღვინეობაში. ასევე - სამეგრელო, სადაც თვით ყველაზე გამოცდილი და სახელგანთქმული ვაზის ჯიშის - ოჯალეშის ღვინოც ძალიან მცირე რაოდენობით მზადდება. 
 
© ღვინის კლუბი/Weekend

legion.ge-82-1553250819.jpg


#3 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria
უცხოური ვაზის ჯიშები საქართველოში
 

cabernet-sauvignon-grapes.jpg

სალომე აფხაზიშვილი

უცხოური ვაზის ჯიშები პირველად საქართველოში მეცხრამეტე საუკუნის დასაწყისში გამოჩნდა.კულტურული და პოლიტიკური თვალსაზრისის გარდა, ქართული მეღვინეობისდა ზოგადად, საქართველოს ევროპასთან დაახლოების ერთ-ერთი ნიშანი, სწორედ ქართულ მიწაზე  პირველი ევროპული ვაზის ჯიშების გაშენება იყო. ეს ინოვაციური წამოწყება ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახელს უკავშირდება, რომელმაც კახეთში, თელიანის ზონაში ფრანგული ვაზის ჯიშები გააშენა. მოგვიანებით ადგილწარმოშობის ღვინოთელიანიცსწორედ სახელგანთქმული ფრანგული ჯიშისგან - კაბერნე სოვინიონისგან დამზადდა.  ფრანგული ვაზის ჯიშები გავრცელდა საქართველოს დანარჩენ რეგიონებშიც, სადაც მეღვინეები ძირითადად შარდონეთი, პინო ნუარით, შაბლით, ალიგოტეთი და კაბერნე სოვინიონით დაინტერესდნენ. თუმცა, საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ, საზოგადოებრივი, პოლიტიკური და ეკონომიკური სფეროების მსგავსად, ღვინის ინდუსტრიაც გარკვეულ შეზღუდვებს დაექვემდებარა, რის შემდეგაც  ქართული ღვინის ბაზარზე დარჩენა მხოლოდ რამდენიმე უცხოურმა ჯიშიდან დაყენებულმა ღვინომ მოახერხა.

მათ შორის გამორჩეულია ფრანგული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში ალიგოტე, რომელიც საქართველოს მთიანი რეგიონების ზოგიერთ ზონასაც მოერგო. საქართველოში ალიგოტე პირველად მეოცე საუკუნის დასაწყისში მცხეთის რაიონში, კერძოდ სამუხრანბატონოში შემოიტანეს. მოგვიანებით კი, ეს ჯიში იმერეთის რამდენიმე რაიონში, გურიაში, ზემო აჭარასა და კახეთის რეგიონშიც გავრცელდა. საქართველოს ამპელოგრაფიაში არსებული მონაცემების მიხედვით, 1953 წლისთვის საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების 540 ჰექტარს სწორედ ალიგოტეს ვენახები იკავებდა, რაც საკმაოდ დიდი ციფრია.

კიდევ ერთი ფრანგული თეთრყურძნიანი საღვინე ჯიშით - შარდონეთი დაინტერესებას ქართველი მეღვინეები აქტიურად მეოცე საუკუნის დასაწყისიდან იწყებენ. ჯიშმა განსაკუთრებული თვისებები ყველაზე კარგად იმერეთის მიწაზე გამოამჟღავნა, სადაც მკვლევარებმა ის იმერული ვაზის ჯიშებთან, კერძოდ კი ციცქასთან შეაჯვარეს. ამ გზით მიღებულ პირველ ჰიბრიდს „ციცქაXშარდონე 48“ ეწოდა, რომელიც დიდი მოსავლიანობითა და ნაადრევი სიმწიფით გამოირჩეოდა, თუმცა ამის მიუხედავად, ვაზის ეს ექსპერიმენტული ჯიში ქართულ მეღვინეობაში მაინც ვერ გავრცელდა. ამპელოგრაფების თქმით, შარდონეს გახარება აღმოსავლეთ საქართველოზე მეტად, დასავლეთში, კერძოდ კი ზემო იმერეთშია რეკომენდებული.

ყველაზე ფართოდგავრცელებული ვაზის ჯიშების კატეგორიაში ხვდება საქართველოში გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ისეთი ჯიშებიც, როგორიცაა პინო დაკაბერნე სოვინიონი. პინოს ყველაზე ცნობილი სახეობა - შავი პინო კახეთის, იმერეთისა და ქართლის რეგიონებში გასული საუკუნის ათიანი წლებიდან გავრცელდა, რომლისგანაც ქართველებმა პირველად წითელი ღვინის დაყენება, მოგვიანებით კი ცქრიალა ღვინის წარმოებაც დაიწყეს. 1942 წლის მონაცემებით, საქართველოში ცქრიალა ღვინისთვის რეკომენდირებული ჯიშებისთვის გამოყოფილი ვენახების ფართობის თითქმის ნახევარი, სწორედ პინო ნუარის ვენახებს ეკავა. თუმცა მოგვიანებით ამ ჯიშისთვის დამახასიათებელი მცირემოსავლიანობის გამო, საქართველოს ტერიტორიაზე მისმა გავრცელებამ თანდათან იკლო. პინოსგან განსხვავებით, ქართულ მეღვინეობაში დღემდე ვხვდებით კაბერნე-სოვინიონისგან დამზდებულ სუფრის ღვინოს, რომელიც ძირითადად კახეთის რეგიონში მოჰყავთ.

დღეს, უცხოური საღვინე ჯიშების მოყვანით,  მხოლოდ რამდენიმე ქართული ღვინის კომპანიაა დაინტერესებული, თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ წარმოების ეს მიმართულება მეწარმეებიისთვის მარკეტინგულად თითქმის არამომგებიანია, რადგან ისეთი ჯიშობრივი მრავალფეროვნება, როგორიც ქართულ მეღვინეობა-მევენახოებაში არსებობს, უფრო მეტ უპირატესობას ანიჭებს ქართველ მეწარმეს იმისათვის, რომ საერთაშორისო მომხმარებელს, პირველ რიგში აბორიგენული ჯიშებიდან დაყენებული ღვინოები წარუდგინოს. ამ მიდგომის მომხრეა ენოლოგი მიხეილ მესხიც, რომელიც ამბობს, რომ აუცილებელია საქართველოში, მეღვინეები ფლობდნენ ინფორმაციას მსოფლიოს წამყვანი ღვინოების შესახებ, თუმცა პრიორიტეტული ყოველთვის ქართულ ჯიშები უნდა იყოს:

„ეს მიდგომა სწორია,იმიტომ რომ ჩვენ ვერ გავაკვირვებთ მსოფლიოს ისეთიუცხოური ჯიშებით, როგორიცაა კაბერნე სოვინიონი, მერლო და შარდონე. ჩვენ ხარისხით მათ კონკურენაციას ვერ გავუწევთ. და ჩვენ თუ გვინდა, რომ ჩვენი ადგილი დავიკვიდროთ მსოფლიო ბაზარზე, უნდა ვაწარმოოთ ჩვენი ჯიშები”.

მეღვინეობა-მევენახეობის დარგობრივ პოლიტიკას , საქართველოში უცხოური ვაზის ჯიშების გავრცელების შესახებ, თითქმის სრულად ეთანხმება ენოლოგი ლევან მუხუზლაც, რომელიც ფიქრობს, რომ დარგის სიმდიდრე და სტაბილურობა სწორედ ჯიშობრივ მრავალფროვნებაშია:

“ტრადიციულ ქვეყნებში ძირითადად ასეა. პირველ რიგში ყველა თავის ჯიშს სცემს პატივს. მეორე მიზეზი ისაა, რომ ჩვენ ჯერ არ გვაქვს იმ რაოდენობის ექსპორტი, რომ ადვილად გაყიდვადი ფრანგული ჯიშები გავაშენოთ, რაც ახალმა ქვეყნებმა გამოიყენა და რაც ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია, ღვინო ძალიან კარგად ებმის ტურიზმს და ამ შემთხვევაში, შემოსული ტურისტი ნაკლებად თხოულობს უცხოურ ჯიშებს, ის ძირითადად აგილობრივი ტექნოლგიებით და ჯიშებით დაყენებული ღვინით ინტერესდება, რაც ჩემი აზრით სწორია, თუმცა უცხოური ღვინოების გამოყენება კუპაჟში დასამატებლადაც შეიძლება.

როგორც ენოლოგები ამბობენ, ქართული ვაზის ჯიშების მრავალფეროვნება ის ძირითადი მარკეტინგული უპირატესობაა, რომელიც მეღვინეობა-მევენახეობის დარგს, დამატებითი ძალისხმვევისგან ათავისუფლებს და იშვიათ შესაძლებლობებს აძლევს ქართული ღვინის ინდუსტრიას, მსოფლიოს წამყვანი ჯიშების ფონზე საკმაოდ წარმატებულად წარმოჩნდეს. ამისთვის, პირველ რიგში, საჭიროა, ქართველმა მეღვინემ საკუთარი ბიზნესის განვითარება არა, ერთი ან ორი სახეობის ჯიშის, არამედ ვაზის რამდენიმე სახეობის მოყვანასაც დაუკავშიროს. ინფორმაცია და გამოცდილება უცხოური ჯიშებისგან ღვინის დაყენების შესახებ კი განათლების საკითხია, რომელიც ღვინის უძველესი კულტურის მქონე ნებისმიერ ქვეყანაში, დარგის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი უნდა იყოს.

© რადიო "ცხელი შოკოლადი"


legion.ge-82-1553250819.jpg


#4 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria
ზოგიერთი ქართული ვაზის ჯიშის დასახელებისა და წარმომავლობის შესახებ
 
img_3248.jpg
მოკლე მიმოხილვა
გიორგი ბარისაშვილი
საქართველო ადგილობრივი, ქართული ვაზის ჯიშების სიმრავლისა და მრავალფეროვნების თვალსაზრისით ნამდვილად გამორჩეულია. ალბათ არ არსებობს ისეთი მცირემიწიანი ქვეყანა, სადაც იმდენი ადგილობრივი სასუფრე თუ საღვინე ვაზის ჯიშია თავმოყრილი, რამდენიც აქ. ჩვენამდე, ქართველი სპეციალისტების მიერ 500-ზე მეტი ქართული ვაზის ჯიშის მეტ-ნაკლებად გამოკვლეულმა ცნობამ მოაღწია. სავარაუდოა, რომ ჩვენი ისტორიის სხვადასხვა პერიოდში, ქართულ ვაზის ჯიშთა რიცხვი გაცილებით მეტი იქნებოდა.  
  საქართველოსთანა მცირემიწიანი ქვეყნისათვის 5 ვაზის ჯიში სრულიად საკმარისი იქნებოდა ღვინის წარმოებისათვის, მაგრამ რეალობა სხვა სახისაა. ჩვენში, ძალიან ბევრ სოფელს თავისი საკუთრი ვაზის ჯიში ჰქონდა. სწორედ ამიტომაც, ქართულ ვაზის ჯიშთა ჩამონათვალში არაერთია ამა თუ იმ სოფლის სახელით სახელდებული. ასე მაგალითად: არაგვისპირული, წირქვალის თეთრი, ასურეთული შავი, ასპინძურა, როკეთულა, არგვეთულა, საირმული, ხოტეურა, სეურა, ანანურა, ვერტყვიჭალის თეთრი, იყალთოს წითელი, ბზვანურა და სხვა. ზოგიერთ შემთხვევაში ქართული ვაზის ჯიშები ადამიანის გვარსახელებითაა სახელდებული: ტაგიძურა, სამადაშვილისეული, მგალობლიშვილი, მამუკას საფერე, ანდრიასეული, პაატასეული, წულიკიძის თეთრა, ალექსანდროული, ბეჟანაური, ჭეიშვილი...; ზოგჯერ, ამა თუ იმ ვაზის ჯიშის სახელით გადმოცემულია, მაგალითად ყურძნის მტევნის შეფერილობა: ღრუბელა, ასურეთული შავი, გორული მწვანე, ვაზისუბნის თეთრი, ვარდისფერა, მტრედისფერა, წითელოური, წითლანი და სხვა...; ასევე მარცვლისა და მტევნის ფორმა: თავკვერი, წვრილმარცვალა თეთრი, მსხვილკუმფხალა, მსხვილთვალა შავი, მტევანდიდი, მხარგრძელი, გრძელმტევანა, დიდმტევანა...; ყურძნის დანიშნულება: სამაჭრია, სამაჭრო, ძველი სამაჭრე, საღვინე წითელი, ღვინის თეთრი, სუფრის თეთრი...; ყურძნის სიმწიფის პერიოდი: ჟღია საგვიანო, ადრეული, სამარიობო, მარნეულის ადრეულა, საადრეო თეთრი...; ვაზის გავრცელების რეგიონი: კლარჯული, მწვანე კახური, მცვივანი კახური, მცვივანი გურული, მცვივანი იმერული, ღრუბელა იმერული, ღრუბელა კახური, ღრუბელა ქართლის, შავშურა, ჯავახეთურა...; ვაზის ფორმირების ტიპი: მაღლარი... და სხვა. მაგრამ გვხვდება, ასევე ერთი და იგივე ვაზის ჯიშები, რომლებიც სხვადასხვა, ან სულაც ერთსა და იმავე რეგიონში განსხვავებული სახელებითაა ცნობილი. მაგალითად ვაზის ჯიში „ქვიშხური“ ზემოიმერეთის სოფლებში ქართლის რეგიონიდან შესული ჯიშია, რომელიც, სინამდვილეში წარმოადგენს ქართლის თეთრყურძნიან საღვინე ვაზის ჯიშს – „გორულ მწვანეს“. (პროფ. ს. ჩოლოყაშვილი „მევენახეობის სახელმძღვანელო“ თბილისი1939 – ის მიხედვით აღნიშნული ჯიში მოხსენიებულია „გორულა მწვანეს“ სახელით). ჯიში „გორული მწვანე“ ცნობილია ასევე „სურამულასა“ და „თეთრფოთოლას“ სინონიმებითაც. ეს ჯიში რაჭაშიც გვხვდება, სადაც იგი „თბილურის“, „სადმელურისა“ და „სადმელური მწვანის“ სახელებითაა ცნობილი. ამ უკნასკნელზე მცირედ ცნობას ქართული ენის განმარტებით ლექსიკონშიც (ქეგლი) ვხვდებით, სადაც ვკითხულობთ: სადმელური მწვანე - ყურძნის ჯიში; აქვს შეკრული მტევანი და მაგარი თეთრი მარცვლები. როგორც ვხედავთ, განმარტებაში ვაზის ჯიშის მაგივრად ყურძნის ჯიშია ნახსენები; ყურძნის მარცვლის შეფერილობა არასწორადაა გადმოცემული; არც ამ ჯიშის მტევნის სიკუმსეა მართებული; ხოლო ვაზის სადაურობაზე განმარტებაში საერთოდ არაა თქმული... იმედი ვიქონიოთ, რომ ქეგლის ახალ გამოცემაში მევენახეობა-მეღვინეობის ტერმინოლოგიის სრულყოფილ, და რაც მთავარია, მართებულ განმარტებებს ამოვიკითხავთ, თუმცა უნდა ითქვას, რომ ჯერხნობით გამოცემული ორი ახალი ტომი ვერაფერი იმედია საქართველოს მევენახეობა-მეღვინეობით დაინტერესებულ პირთათვის. ვაზის ჯიშების შესახებ ვხვდებით ისეთ შეცდომებს, როგორიცაა მაგალითად: ასურეთული - ვაზის ჯიში ერთგვარი. სალექსიკონო სტატიაში აღნიშნული ვაზის ჯიშის, მაგალითად ამგვარი სახით განმარტება უფრო მართებული იქნებოდა: ასურეთული შავი - ქართლის წითელყურძნიანი, საკმაოდ გავრცელებული ვაზის ჯიში.  სტატიაში მოცემული განმარტება – „ვაზის ჯიში ერთგვარი“ არანაირ ინფორმაციას არ იძლევა, არც ყურძნის შეფერვაზე, არც მის სადაურობაზე და სხვ. ვაზის ჯიშის – „ასურეთული შავის“ შესახებ ჩვენ ამომწურავი ცნობები მოგვეპოვება და ასეთი მწირი და ამასთან არაფრისმთქმელი განმარტება, როგორც ეს ქეგლშია, ვერაფერი პასუხია ამ ჯიშით დაინტერესებული პირისათვის. შესაძლოა არსებობდეს ისეთი იშვიათი შემთხვევა, როდესაც ვაზის ჯიშის დასახელება ცნობილია, ხოლო მისი აღწერა არ მოგვეპოვება, მაგრამ ლექსიკონში მოცემული სტატია იმ იშვიათ შემთხვევას ნამდვილად არ წარმოადგენს... ერთ–ერთ შემდეგ სტატიაში ვკითხულობთ: ბუდეშური – ჩვენში გვრცელებული ადრეულა ვაზის ჯიში, მოგრძომარცვლიანი; ყურძენი ტკბილია, მკრთალი მწვანე ფერისა. (ამ შემთხვევაში აღნიშნული ჯიშის ერთ–ერთი სწორი განმარტება იქნებოდა, მაგალითად: ბუდეშური – ქართლის თეთრყურძნიანი მცირედ გავრცელებული ვაზის ჯიში). ასევე ვკითხულობთ: ბროლა - გამჭვირვალე მარცვლებიანი თეთრი ყურძნის ჯიში. (ერთ–ერთი მართებული განმარტება: ბროლა – აჭარის თეთრყურძნიანი მცირედ გავრცელებული ვაზის ჯიში); ან: ალადასტური – დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული ვაზის სახეობა, შავყურძნიანი საგვიანო ჯიში. (ერთ–ერთი მართებული განმარტება: ალადასტური – გურიის წითელყურძნიანი მცირედ გავრცელებული ვაზის ჯიში). ხოლო რაც შეეხება ინფორმაციას ჯიშებზე: ბათომურა, ბუზა, ალეში თეთრი, ახალაკი და სხვები, მათ შესახებ ქეგლის ახალ გამოცემაში არავითრი ცნობა არ მოგვეპოვება... ქეგლის სახით ჩვენ საქმე გვაქვს სახელმწიფო მნიშვნელობის ლექსიკონთან, რომელშიც ყველაზე უწინ უნდა იქნეს გამორიცხული ხარვეზები, რომლებსაც სამწუხაროდ არაერთ ადგილას ვხვდებით მის ძველსა თუ ახალ გამოცემებში. სასურველი იქნება, თუ ქეგლის რედკოლეგია გაითვალისწინებს მოყვანილ მაგალითებს. ჩვენში მევენახეობა–მეღვინეობის არაერთი ბრწყინვალე სპეციალისტია და ლექსიკონის მესვეურებმა რჩევა–დარიგება სწორედ მათგან უნდა აიღონ! ერთია კერძო, სამოყვარულო დონის გამოცემა, ხოლო მეორეა სახელმწიფო მნიშვნელობის ლექსიკონი, სადაც ინფორმაცია ქართული ვაზის ჯიშების შესახებ ერთიან სისტემაში უნდა იქნას მოყვანილი და მაქსიმალურად უნდა გამოირიცხოს ისეთი განმარტება, როგორიცაა, მაგალითად: ასურეთული – ვაზის ჯიში ერთგვარი. და ეს მაშინ, როდესაც აღწერილობა აღნიშნულ ვაზის ჯიშზე უკვე გასული საუკუნის 40-იანი წლებიდან არსებობს (პროფ. ს. ჩოლოყაშვილი. მევენახეობის სახელმძღვანელო, ამპელოგრაფია. წიგნი მეორე. თბილისი 1939წ).
  ქართლშივე გვხვდება ვაზის ჯიში „საბატონო“, რომელიც წარმოადგენს ქართლის თეთრყურძნიანი სასუფრე ვაზის ჯიშის – „გორულას“ სინონიმს. იგივე „გორულა“, ცნობილია ასევე „გლდანურას“ სინონიმითაც, მაგრამ „საბატონოსა“ და „გლდანურას“ მართებული სახელწოდება, ესაა „გორულა“, რადგან იგი ამ უკანასკნელი ჯიშის თავდაპირველი სახელდებაა. თუმცა ამა თუ იმ ჯიშის სინონიმებით მოხსენიება, რა თქმა უნდა არავითარ დარღვევას არ წარმოადგენს. ქართლის თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიში „ჩინური“ კასპის რაიონში ცნობილია „კასპურის“ ან „კასპური თეთრის“ სინონიმებით. უნდა ითქვას, რომ ასეთი მაგალითების მოყვანა არაერთისა შეიძლება. ამიტომაც, ქართულ ვაზის ჯიშთა კვლევაძიება შემდგომი, და თანაც ხანგრძლივი მუშაობის საგანს წარმოადგენს. ზოგიერთი ვაზის ჯიშის დარაიონება ჯერ კიდევ საბოლოოდაა გასარკვევი და დასაზუსტებელი. ასევე დიდად საინტერესოა ვაზის კლონების საკითხი. ამ შემთხვევაში თავიანთი მოსაზრება საქართველოს ამპელოგრაფებმა, სელექციონერებმა, ენათმეცნიერებმა და პროფესიონალმა მევენახეებმა თუ მეღვინეებმა უნდა გამოთქვან. კარგი იქნება, თუ ჩამოთვლილ პროფესიონალთა მიერ გამოიცემა პოპულარულ ენაზე დაწერილი რაიმე ჟურნალი, რომელსაც პერიოდული ხასიათი ექნება, სადაც საქართველოს მოსახლეობა გაეცნობა მევენახეობა–მეღვინეობის სფეროს აქტუალურ საკითხებს, როგორიცაა მაგალითად: ვენახის გაშენება; ვაზის წამლობის საკითხები; ქართული ვაზის სასუფრე და საღვინე ჯიშების ცალკეული აღწერა; სასუფრე ჯიშების მოსავლის მოწევა და შენახვა; მევენახეობის ნიადაგები და მიკროზონები; ვენახის აგროტექნიკა; ვაზის მავნებელ-დაავადებები; სიახლეები მსოფლიო მევენახეობაში და სხვა მრავალი მეტ–ნაკლებად საინტერესო საკითხი. საბედნიეროდ ჩვენ არაერთი ძველი წყარო გაგვაჩნია ამა თუ იმ ვაზის ჯიშის სახელდებასთან დაკავშირებით, რომელ წყაროებზე დაყრდნობითაც შესაძლებელია გაირკვეს ვაზის ჯიშებისა და მათი სინონიმების საკითხები. ქართული ვაზის ჯიშები ჩვენი საერთო სიმდიდრე და საუნჯეა და მათი სახელდებაც სწორედ ჩვენივე საქმეა, მაგრამ თუკი არსებობს ესა თუ ის, უკვე სახელდებული, ჩამოყალიბებული და აღწერილი ვაზის ჯიში, მაშინ მისი ახალი სახელით „გადანათვლა“ ისე, რომ მისი მართალი სახელი უგულებელყოფილი იყოს, ვფიქრობთ, რომ არაა მართებული. ამით იმის თქმა სულაც არ გვინდა, რომ იგივე „გორული მწვანის“ სინონიმით მოხსენიება შეცდომაა და მცდარია, არამედ ის, რომ არ მოხდეს გაორება და ჩვენ ხელოვნურად არ შევქმნათ ახალი, დამოუკიდებელი ჯიში. რადგანაც ვაზის ჯიშმა, როდესაც იგი სხვა, განსხვავებული კლიმატის რეგიონში მოხვდება, შესაძლოა სრულიად განსხვავებული, არატიპური ღვინო მოგვცეს. ამას ემატება განსხვავებული სახელიც და სახეზეა უკვე „ახალი ჯიში“... ასეთი ფაქტები არაერთჯერ მომხდარა ჩვენში. არაერთი მაგალითის ჩამოთვლა შეიძლება, როდესაც საკუთარ ადგილს მოწყვეტილი ვაზის მოსავლის ღვინო იმგვარად შეიცვალა, რომ მისი „ორიგინალთან“ შედარების დროს, დაჭაშნიკებისას სახეზე იყო ორი ერთმანეთისაგან რადიკალურად განსხვავებული პროდუქტი და ეს არცაა გასაკვირი, რადგან ერთსა და იმავე ადგილასაც კი, ერთი და იგივე ვაზის ჯიში, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სრულიად განსხვავებულ პროდუქტს იძლევა და როგორ მოვიქცეთ, გადავარქვათ სახელები ყოველ ასეთ ჯიშს? 
  ოდნავ ვრცლად შევეხოთ წითელყურძნიან საღვინე ვაზის ჯიშ – „ამლახუს“ სახელწოდებასა და წარმომავლობას, რომელი ჯიშიც წარმოქმნილია კულტურული ვაზის ჯიშების ფორმათა წარმოშობის კოლხეთის კერიდან და შესულია ქართულ ვაზის ჯიშთა სორტიმენტში. „ამლახუს“ სახელისა და წარმომავლობის შესახებ, როგორც წრასულში, ისე ამჟამადაც განსხვავებული აზრი იყო და არის გავრცელებული. აღნიშნული ვაზის ჯიშის აღწერაში („საქართველოს ამპელოგრაფია“, თბილისი 1960.) ვკითხულობთ: „ამლახუ წითელყურძნიანი, მცირედგავრცელებული აფხაზური ვაზის ჯიშია, რომლის ყურძნიდან მიიღება მაღალხარისხოვანი მოოქროსფრო-ვარდისფერი, ცქრიალა სუფრის ღვინო. ადგილობრივ მევენახეთა შორის და მევენახეობის სპეციალურ ლიტერატურაში ამლახუ ცნობილია: ანკიკ, აჩკირ, აგრეთვე შეცდომით – ამლახუჟის სახელწოდებითაც.“ მისი ყვავილი ფუნქციურად მდედრობითი სქესისაა. (აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ არსებობს ასევე აფხაზური ვაზის ჯიში – „წითელი ამლახუც“). როგორც ითქვა, ამლახუს წარმომავლობაზე არსებობდა აზრთა გარკვეული სხვადასხვაობა, რამაც დღევანდელ დღემდე მოაღწია. ვფიქრობთ, რომ საინტერესოა ეთნოგრაფ თედო სახოკიას აფხაზეთში მოგზაურობის დროს, ჯიშ ამლახუზე მოპოვებული ერთი ცნობა. მასალები ამ მოგზაურობის შესახებ გამოქვეყნდა გაზეთ – „ცნობის ფურცელში“ 1903 და 1904 წლებში. ხოლო იგივე მასალები ცალკე წიგნადაცაა გამოცემული: „თედო სახოკია. მოგზაურობანი გურია, აჭარა, სამურზაყანო, აფხაზეთი“, (ბათუმი 1985). თვალი გადავავლოთ ამონარიდს ხსენებული წიგნიდან (გვ. 400): „ხეხილის გარდა განთქმულია აფხაზეთის ვენახები და აფხაზური ღვინო . თავისებური და საამო საყურებელია აქაური ვენახები: გზის ორივე ნაპირას ჩარიგებულია უსისტემოდ ხურმისა და თხმელის ხეებზე გადახვეული ვაზები! ამ ორი ჯიშის ხეს აქეთკენ სავაზედ ყველგან უპირატესობა აქვს, რადგან ფოთლები წვრილი აქვთ, მზის სხივები ადვილად ატანს შიგ და ჩქარა ამწიფებს ყურძნის მტევნებს. აქ ზოგიერთი სოფელი მარტო ყურძნის მოსავლითა ცხოვრობს. ასეთებია: აჭანდარა, დურუპში, აბგარა, აცი, ლიხინი, ოთჰარა, ბარმიში, კალდასხვარა, ბღაბურხვა და სხვ. ეს სოფლები ღვინის ბაღდადებად ითვლება აქეთკენ. საუკეთესო ღვინო დგება ამლახუს ჯიშის ვაზისაგან, რომელიც, როგორც აქაურები ამბობენ, მთავარს ქართლიდან, ამილახვრის მამულიდან მოუტანინებია. ღვინო ძვირფასი უდგება ამ ვაზს, მაგრამ სამწუხარო ის არის, რომ ნაცარმა სრულიად გააფუჭა და ამჟამად ძალიან მცირე მოსავალს იძლევა. არის კიდევ სხვა ჯიშის ყურძენი, მაგ., აღბიში (აღბიჟი, გ.ბ.), რომლისგანაც ამლახუზე უკეთესი ღვინო დგება, მაგრამ თითქმის მოსპობილია. უფრო გავრცელებული ჯიშის ყურძნებია: კაჭიჭი, აპაპყვაჯა, ავასირხვა, აჩქიქი, აჯიჰვატა...“
როგორც ამ ამონარიდიდან ჩანს, ავტორს, ამლახუს შესახებ, ადგილობრივ მოსახლეობაში გავრცელებული აზრი ჩაუწერია. ვაზის ჯიშის სახელი „ამლახუ“, მართლაც ჩამოჰგავს  სიტყვა – „ამილახვარს“...
  აღნიშნული ჯიშის შესახებ უმთავრეს ცნობებს ვკითხულობთ წიგნში - საქართველოს ამპელოგრაფია, (თბილისი 1960). „ჯიშის სახელწოდების „ამლახეს“ წარმოშობას სხვადასხვა ავტორი სხვადასხვაგვარად ხსნის. კ. მაჭავარიანს ალბათ სიტყვათა მსგავსების გამო, ამლახუ ამილახვრებისაგან წამოღებულად მიაჩნია. ეს მოსაზრება არ ეთანხმება სინამდვილეს, რადგან ამილახვრების ზვრები ძირითადად ქართლში იყო, ხოლო ისეთი საგვიანო ჯიში, როგორიცაა ამლახუ, ქართლის პირობებში (ქსნის ხეობა, სოფელი ქვემოჭალის მიდამოები. გ.ბ.) ვერ დამწიფდებოდა და მაშასადამე, გავრცელებულიც არ იქნებოდა. უფრო გარკვეული პასუხი ჯიშის წარმოშობის შესახებ შეიძლება მოგვცეს სახელწოდების ენობრივმა ანალიზმა. სახელწოდება „ამლახუ“ აკად. ს. ჯანაშიას სიტყვიერი განმარტებით, აფხაზური სიტყვაა და ქართულად ნიშნავს „მშიერის კერძს...“ იმისათვის, რომ ნათელი გახდეს ჯიშის წარმომავლობის საკითხი, გადავხედოთ ამლახუს აგრობიოლოგიურ დახასიათებას (საქართველოს ამპელოგრაფია, თბილისი 1960. გვ. 104 - 105), საიდანაც ირკვევა, რომ ამლახუს სავეგეტაციო პერიოდი ხანგრძლივია და იგი გვიან მწიფდება. აფხაზეთში ძველად ამლახუს მოსავალს ნოემბერ-დეკემბერშიც კი კრეფდნენ. ითვლება, რომ ამლახუს ჯიშის ვაზი სიმწიფის IV (საგვიანო) პერიოდს მიეკუთვნება. ეს კი, ვიზუალურად ყველაზე კარგად ამპელოგრაფიულ კოლექციებშია თვალსაჩინო. მაშინ, როდესაც ქართლის წითელყურძნიან ვაზის ჯიშთა უმეტესობა ფიზიოლოგიურ სიმწიფეშია, ამლახუს მტევნები ამ დროს მხოლოდ შეთვალებულია, ყოველ შემთხვევაში სრული სიმწიფის პერიოდამდე საკმაოდ შორსაა, ხოლო ზოგიერთი აფხაზური ვაზის ჯიში კი „ისრიმის“ ფაზაშია და ჯერ შეთვალება არც კი აქვს დაწყებული... ამასვე ადასტურებს პროფ. ს. ჩოლოყაშვილი თავის წიგნში „მევენახეობის სახელმძღვანელო“ (თბილისი 1939წ), სადაც ვკითხულობთ: „ყურძენი მწიფდება ოქტომბრის ბოლო რიცხვებში. საშუალო მოსავალს იძლევა. ძველად ამლახუს რთველი ნოემბერ–დეკემბერში, ზოგჯერ თოვლის შემდეგ იყო ხოლმე“. უნდა ითქვას, რომ არაერთი აფხაზური ვაზის ჯიში ხასიათდება სიმწიფის სწორედ იმავე პერიოდით, როგორითაც ამლახუ. ვფიქრობთ, რომ სწორედ ეს გარემოება ჰფენს ნათელს მის წარმომავლობას, მაგრამ მოვიშველიებთ კიდევ ერთ მაგალითსაც, და კერძოდ, ამლახუს ვაზის ფოთლის შებუსვას. როგორც ცნობილია, კულტურული ვაზის ჯიშების ფორმათა წარმოშობის კოლხეთის კერიდან, ჯიშთა აბსოლუტური უმრავლესობა ამ ნიშნითაა გამორჩეული, ანუ მათი ფოთლის ქვედა მხარე შებუსულია, ზოგი ძლიერად, ქეჩისებურად და ზოგი შედარებით ნაკლებად. მაგალითად აჭარა–გურია–სამეგრელოს 62 ვაზის ჯიშიდან ორი-სამია ისეთი, რომელთა ფოთლის ქვედა მხარე შიშველია, დანარჩენები ან ოდნავაა შებუსული, ან საშუალო ქეჩისებურად ან ძლიერი ქეჩისებური ბუსუსითაა შემოსილი. ზოგადად ქართულ ვაზის ჯიშებს შორის გვხვდება შებუსვილფოთლიანი, შიშველფოთლიანი და ჯაგრისებური თუ ქეჩისებური ბუსუსით შემოსილი ფოთლები. რა თქმა უნდა შებუსულფოთლიანი, მათ შორის ძლიერი შებუსვის ფოთლის მქონე ჯიშები აღმოსავლეთშიც, და კონკრეტულად ქართლშიც გვხვდება და თანაც არაერთი, მაგრამ ფოთლის შებუსვა, და უმეტეს შემთხვევაში ძლიერი, ქეჩისებური შებუსვა, უპირველესად დასავლურ, ჭარბტენიან პირობებში მყოფ ვაზის ჯიშებს ახასიათებს. ეს კი, თავის მხრივ, განპირობებულია იმით, რომ ჭარბტენიან პირობებში, რაც უპირატესად შავიზღვისპირა ზოლისთვისაა დამახასიათებელი, ძლიერ შებუსულფოთლიანი ვაზი ადვილად ეგუება ადგილობრივ კლიმატურ პირობებს. 
  ასევე საინტერესოა ჟურნალ „кавказское сельское хозяйство“ (1894წ., № 8)-ში მოცემული ცნობა ვაზის ჯიშ ამლახუს შესახებ: „ოდესღაც სამეგრელოსა და აფხაზეთის ღვინოები ამიერკავკასიის საუკეთესო ღვინოების სწორად ითვლებოდნენ, მათ შორის მეგრული ოჯალეში და აფხაზური ამლახუ არაჩვეულებრივ ღვინოდ იყო მიჩნეული“... ამონარიდის თავში ნახსენები სიტყვა „ოდესღაც“, სწორედ იმას უნდა მიანიშნებდეს, რომ აღნიშნული ორი ჯიში თავ-თავიანთ მხარეებში ისტორიულად იყო კულტივირებული ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში. ამრიგად, მიუხედავად აზრთა სხვადასხვაობისა, ამლახუ კულტურული ვაზის ჯიშების ფორმათა წარმოშობის კოლხეთის კერის, კონკრეტულად კი აფხაზეთის ვაზის ჯიშთა სორტიმენტში შესულ, მცირედ გავრცელებულ წითელყურძნიან საღვინე ჯიშს უნდა წარმოადგენდეს, რომელიც სიმწიფის IV პერიოდით ხასიათდება. აქედან გამომდინარე მისი, როგორც ქართლის ვაზის ჯიშად განხილვა არ უნდა იყოს მართებული. მითუმეტეს, რომ მისი, არათუ იდენტური, არამედ მსგავსი ვაზის ჯიში, ქართლის ვაზის ჯიშთა სორტიმენტში არ მოგვეპოვება. 

© ღვინის კლუბი/vinoge


legion.ge-82-1553250819.jpg


#5 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria
qarTuli vazis jiSebi

 

 

 

საქართველოში აღწერილია კულტურული ვაზის 500 ზე მეტი ქართული ჯიში, ასეთი მრავალფეროვნება კიდევ ერთხელ მიანიშნებს იმ ფაქტზე, რომ საქართველოში კულტურული მევენახეობა ათასწლეულებს ითვლის.
 

 

ვაზის თეთრყურძნიანი ჯიშები

 

rkatsiteli.jpgრქაწითელი

ვაზის ეს თეთრყურძნიანი ჯიში კახეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნის და საქართველოში ყველაზე მეტადაა გავრცელებული. ამასთან ერთად იგი ფართოდაა გავრცელებული სხვა რეგიონებშიც. რქაწითელის ყურძნის წვენი ფიზიოლოგიური სიმწიფის დაწყებიდან თითქმის დამწიფემადე ინარჩუნებს შაქრიან-მჟავიანობის სასურველ შეფარდებას. სრულ სიმწიფეს აღწევს სექტემბრის შუა რიცხვებიდან ოქტომბრის პირველ რიცხვებამდე. რქაწითელისთვის საუკეთესო მიკროზონებია: კარდენახი, ტიბაანი, წინანდალი, გურჯაანი, ნაფარეული. რქაწითელის ჯიშიდან საქართველოში დგება მაღალხარისხიანი კლასიკური და კახური ტრადიციული ღვინოები, ხშირად გამოიყენება მწვანე კახურთან ერთად.

 

mtsvane%20kakhuri.jpgმწვანე კახური

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, იძლევა ევროპული და კახური ტიპის  მაღალხარისხიან ღვინოს. სახელწოდება მიღებული აქვს მწიფე მარცვლების მოყვითალო–მწვანე ფერის გამო. მისი ძირითადი ფართობი (96%) კახეთშია, ხოლო  ამ ჯიშის მთლიანი ფართობის 80% მოქცეულია მხოლოდ ორ (თელავისა და საგარეჯოს) რაიონში, დარჩენილი 17% კი დანარჩენ 5 რაიონში. მწვანე მაღალხარისხოვანი საღვინე ჯიშია. კახეთის თეთრ ჯიშებში მწვანე ყველაზე უფრო ნაზ და არომატულ ღვინოს იძლევა. ევროპული წესით დამზადებული მწვანის ღვინო მომწვანო ღია ჩალისფერია, აქვს ხალისიანი, ნაზი, ჰარმონიული გემო. დაძველებისას იგი ივითარებს ჯიშისათვის დამახასიათებელ ბუკეტს, რომელშიაც მკაფიოდ იგრძნობა ხილის არომატი. კახური წესით დამზადებული ღვინო მუქი ჩაისფერია; იგი უფრო სრული, მდიდარი ღვინოა, არომატი უფრო ძლიერი და სასიამოვნო აქვს. მწვანე კახურისთვის საუკეთესო მიკროზონებიამანავი, წინანდალი, იყალთო, რუისპირი, ახმეტა. მწვანე კახურისგან დაყენებული ღვინო ხასიათდება ატმისხილის ყვავილებისა და მინერალური ტონებით.

 

Khikhvi.jpgხიხვი

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშიეკუთვნის კახეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. საშუალო პერიოდისაა, სექტემბრის შუა რიცხვებშიოქტომბრის მეორე ნახევარში მწიფდება. ხიხვიდან დამზადებული კლასიკური ტიპის ღვინო ხასიათდება ეგზოტიკური მცენარეული კერძოდ მინდვრის ყვავილების სურნელით. ასევე დღესდღეობით ხიხვს სხვა ჯიშებთან ერთად აყენებენ ტრადიციული ტექნოლოგიით და საკმაოდ წარმატებულადაც.

 

 

 

Qisi.jpgქისი

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოშისაშუალო პერიოდისაარამოდენიმე წლის წინ ჯიშს გადაშენება ემუქრებოდახოლო ამჟამინდელი მდგომარეობით იგი უკვე იქცა ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ყურძნის ჯიშად. საუკეთესო მიკროზონებია: თელავისყვარელისა და ახმეტის -ნი.

 

 

კახური მცივანი

თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული იყო კახეთში, მაგრამ დაავადებების გავრცელების შემდეგ მისმა ნარგავემბა მკვეთრად იკლო. მისგან შესანიშნავი ქვევრის ღვინო დგებაძლიერი, ხასიათიანი და გამორჩეული არომატით.

 

chinuri.jpgჩინური

ჩინური თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია და ფართოდაა გავრცელებული მთელს ქართლში. საგვიანო პერიოდის და საკმაოდ უხვ მოსავლიანი. მისგან დგება ნაზი მომწვანო-ცალისფერი და ცქრიალა ღვინოები. ხასიათდება პიტნისა და პანტა მსხლის ტონებით.

 

 

 

goruli%20mtsvane.jpg

გორული მწვანე

ქართლის თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, საგვიანო პერიოდის. ყურძენი სქელკანიანია, საკმაოდ წვნიანი და ხორციანი. მწიფდება ოქტომბრის პირველ ნახევარში. მაღალხარისხოვნი საღვინე ჯიშია, იყენებენ ევროპული, სადესარტო და ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად. გავრცელებულია უმეტესად ქართლში, მცირე რაოდენობით კახეთის, იმერეთისა და რაჭა-ლეჩხუმის რაიონებში. გორული მწვანისგან დგება ცოცხალი და ხალისიანი ღვინოები მინდვრის ყვავილისა და თაფლის სურნელებით.

 

tsolikouri.jpg

ცოლიკოური

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშიეკუთვნის იმერეთის აბორიგენულ ვაზის ჯგუფს. ფართობის მიხედვით, რქაწითელის შემდეგ მეორე ადგილი უჭირავს საქართველოშიიმერეთის გარდა გავრცელებულია რაჭა-ლეჩხუმში, გურიაში, სამეგრელოშიაჭარასა და აფხაზეთში. საგვიანო პერიოდისაა და მისგან დგება საკმაოდ სხეულიანი ღვინო ციტრუსებისა და ყვავილების ტონებით. შეიძლება ითქვას რომ ცოლიკოური ძვირფასი ვაზის ჯიშია, მასში ზომიერადაა შეხამებული გარემო პირობებთან შეგუება, უხვი მოსავალიპროდუქციის მაღალი ხარისხი და ავადმყოფობათა მიმართ შედარებით კარგი გამძლეობა.

 

tsitsqa.jpgციცქა

თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში. ეკუთვნის იმერეთის აბორიგენულ ვაზის ჯგუფს. საგვიანო პერიოდისაა, ხასიათდება მომწვანო ელფერით, ახასიათებს მცენარეული ტონები და შედარებით მაღალმჟავიანობასრულ სიმწიფეში შედის ოქტომბრის მეორე ნახევარში და მისგან მზადდება მაღალი ხარისხის ცქრიალა ღვინოები.

 

 

 

 

 

krakhuna.jpg

კრახუნა

კრახუნა ერთ-ერთი გამორჩეული ქართული ვაზის თეთრი საღვინე ჯიშია, რომელიც ძირითადად იმერეთშია გავრცელებული. კრახუნა მცირე რაოდენობიოთ ასევე გვხვდება რაჭაში, ლეჩხუმში, გურიაში და სამეგრელოში. თუმცა, როგორც ცნობილია, ჯიში განსაკუთრებით იმერეთში (ძირითადად ზესტაფონის რაიონში) ავლენს საუკეთესო თვისებებს და მისგან გამორჩეულად საინტერესო ღვინო დგება. კრახუნა იმერეთში რაოდენობის მხრივ, ცოლიკოურისა და ციცქას შემდეგ, მესამე ადგილზე შეგვიძლია დავაყენოთ. კრახუნას ახასიათებს განსაკუთრებული თვისება. ერთნაირად კარგად შეუძლია თავი წარმოაჩინოს როგორც ახალგაზრდა ტიპის ღვინის ამპლუაში (თავის ცინცხალი ყვავილოვანი არომატებითა და მადის ამღძვრელი მჟავიანობით), ასევე განუმეორებელია დაძველებული (თავისი დაბლანსებული, გამყოლი გემოთი და ერთმანეთთან ინტეგრირებული ტანინებითა და მჟავიანობით). კრახუნას ყურძენი როგორც წესი, იმერული და კლასიკური ევროპული ტიპის სუფრის ღვინის დასაყენებლად გამოიყენება.

ქართველი ღვინის სპეციალისტების აზრით, კრახუნასაგან სამეგრელოსა და აფხაზეთში ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინოები შეიძლება დამზადდეს. ეს რა თქმა უნდა იმ შემთხვევაში, თუკი რთველი შედარებით გვიან, შემოდგომის მიწურულს ჩატარდება. შესაბამისად, კრახუნას რთველი იმის მიხედვით იგეგმება, მევენახე-მეღვინეს როგორი ტიპის ღვინის დაყენებაც სურს.

თუკი მევენახე-მეღვინეს კრახუნასაგან ევროპული (კლასიკური) ტიპის ღვინის მიღება სურს, მაშინ რთველი სექტემბრის თვეში უნდა დაგეგმოს. თუკი იმერულ ჭურის ღვინოს ანიჭებს უპირატესობას, მაშინ კრახუნას რთველისათვის საუკეთესო პერიოდი ოქტომბრის შუა პერიოდია. ოქტომბრის მიწურულსა და ნოემბრის დასაწყისში კი რთველს ის მევენახე-მეღვინეები გეგმავენ, რომელთაც ტკბილი ღვინის დაყენება უნდათ. კრახუნა მევენახეს სურვილისა და ფანტაზიის ფართოდ გაშლის საშუალებას აძლევს და ეს ჯიში ამ მხრივ, ქართული ვაზის საღვინე ჯიშებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე განსაკუთრებული და გამორჩეულია.

 

tsulukidzis%20tetra.jpgწულუკიძის თეთრა

რაჭული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში. საშუალო პერიოდისმისგან დგება ნაზი ღვინო ცაცხვის თაფლის სასიამოვნო სურნელით.

 

 

 

 

 

 

 

ჩეში

სამეგრელოში გავრცელებული თეთრყურძნიანი საღვინე ჯიშიაგადმოცემით ირკვევარომ ჩეში წარსულში ფართოდ ყოფილა გავრცელებული სამეგრელოს როგორც მთიანისე ვაკე ადგილებშიჩეშის მტევანი ცილინდრული ან ცილინდრულ-კონუსურიასაშუალო სიმკვრივისგვხვდება თხელი მტევნებიცმარცვალი ღია მწვანეამზის მხარეზე მოქარვისფრო ელფერითსაკმაოდ სქელკანიანი და წვნიანიასასიამოვნო ტკბილი გემოთივაზი სოკოვან დაავადებათა მიმართ გამძლეობას იჩენსგანსაკუთრებით ძლიერ ავადდება ნაცრითსამეურნეო დანიშნულებით ჩეში საკმაოდ ხარისხოვან საღვინე ვაზის ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნისჩეშის გასაშენებლად აუცილებელია შეირჩეს მზით უხვად განათებული ფერდობი ადგილები და კალციუმის კარბონატებით საკმაოდ მდიდარი ნიადაგებიმეგრულ თეთრყურძნიან ვაზის ჯიშებს შორის ჩეში ყურადღების ღირსიაროგორც საღვინე ჯიშიიგი საუკუნეთა მანძილზე აკლიმატიზებულია სამეგრელოს ეკოლოგიურ პირობებში და როგორც ზემოთ აღინიშნა საკმაოდ ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი.

 

საკმიელა

გურიის თეთრყურძნიან აბორიგენულ ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნისსოკოვანი ავადმყოფობებისა და ფილოქსერას შემოჭრამდე იგი მასობრივად იყო გავრცელებული მაღლარების სახით გურიის მთისპირა სოფლებშიმარცვალი ღია მწვანეამზის მხრიდან მოწითალო-ქარვისფერიფორმით მომრგვალო და სიმეტრიულისაკმაოდ სქელკანიანიატკბილი და სასიამოვნო გემოთიჯიში მასობრივ სიმწიფეში ოქტომბრიდან შედისსაკმიელას სოკოვან დაავადებებიდან განსაკუთრებით ნაცარი აზიანებსყურძნის გემოვნებითი თვისებებისქიმიური შემადგენლობისა და თვითმარცვლის კონსისტენციის მიხედვითსაკმიელა მიეკუთვნება ხარისხოვანი ღვინის ჯიშთა ჯგუფს.

 

თეთრი მაური

გურიის თეთრყურძნიანი აბორიგენული ჯიშიასოკოვანი ავადმყოფობებისა და ფილოქსერას მოქმედების შედეგად თეთრი მაურის მაღლარები თითქმის გადაშენდამარცვალი ღია მწვანეასაშუალო სიდიდისმცირედ ხორციანია და წვნიანითხელკანიანია და ახასიათებს მცირე ცვილისებური ნადებივაზი ხასიათდება მცირე მოსავლიანობითროგორც ფუნქციონალურად მდედრობითი სქესის მქონესმაურს ახასიათებს ყვავილცვენარაც 35%- აღწევს. თეთრი მაურისგან დაყენებული ღვინო მცირე ალკოჰოლიანობის გამო შენახვის უნარს.

 

თქვლაფა

გურიის თეთრყურძნიანი აბორიგენული ვაზის ჯიშიაწარსულში თქვლაფას გავრცელების არეალი მხოლოდ შუა და ზემო გურიის რაიონებით განისაზღვრებოდაიგი გავრცელებული იყო მაღლარების სახით და ყოველგვარი მოვლის გარეშე ხასიათდებოდა საკმაოდ მძლავრი ზრდა-განვითარებით და უხვი მოსავლიანობით.

 

კამური თეთრი

გურიის თეთრყურძნიანი აბორიგენული ვაზის ჯიშიასამეურნეო დანიშნულებით მაღალხარისხოვან სუფრის ყურძნის ჯიშთა ჯგუფს მიეკუთვნებაამავე დროს მისი პროდუქცია წარმატებით გამოიყენება ადგილობრივი მნიშვნელობის ხარისხოვანი თეთრი ღვინოების დასამზადებლადგურიაში სითბოსა და ნალექების სიუხვე ხელშემწყობ პირობებს ქმნის სოკოვან ავადმყოფობათა ძლიერად განვითარებისათვისთეთრი კამურის მწვანე მასა ამის შედეგად საგრძნობლად ზიანდებარასაც თან სდევს რქების დასუსტება და მოსავლის რაოდენობის მკვეთრი კლებათეთრი კამური ასევე სუსტად უძლებს ფილოქსერასაცთეთრი კამური ეკოლოგიური პირობების მიმართ არ იჩენს დიდ მგრძნობიარობასთუ მხედველობაში არ მივიღებთ სოკოვან ავადმყოფობათა მიმართ სუსტ გამძლეობასიგი დაუბრკოლებლივ ვითარდებაროგორც დაბლობისე მთისპირა ადგილებშისაუკეთესო შედეგს პროდუქციის მხრივ იძლევა სამხრეთით ან სამხრეთ-აღმოსავლეთით დაქანებულ და მზით უხვად განათებულ სუსტ ეწეროვან ნიადაგებზეპროდუქციის მაღალი გემური თვისებებითყურძნის შენახვის უნარიანობითტრანსპორტაბელობით  თეთრი კამური მიეკუთვნება ხარისხოვანი სუფრის ყურძნის ჯიშთა ჯგუფსმოსავლის რაოდენობის გასაზრდელად მიზანშეწონილად ითვლება მისი ფორმირება ოლიხნარებზე.

 

კლარჯული

თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია. როგორც სახელწოდება გვიჩვენებს,  კლარჯული-კლარჯეთიდან უნდა იყოს გადმოტანილი გურია-აჭარის რაიონებში, სადაც მას განვითარებისთვის მეტად ხელშემწყობი ეკოლოგიური პირობები დახვდა. ფილოქსერასა და სოკოვან დაავადებათა გავრცელებამდე კლარჯული მასობრივად იყო გავრცელებული მაღლარებად გურიასა და ქვემო აჭარაში. მოსახლეობა მას ძირითადად ყურძნად იყენებდა. კლარჯულის ყურძენს ხშირ შემთხვევაში ზამთრამდე ტოვებდნენ დაუკრეგავად მაღლარებზე. კლარჯულის ზრდა-განვითარება ძლიერია, რაც გამოწვეულია როგორც ჯიშის ბიოლოგიური თავისებურებით, ისე ეკოლოგიური ფაქტორებით. მოჭარბებული ტენიანობის მიუხედავად კლარჯულის მარცვალი არ სკდება და, მაშასადამე, პროდუქციის ღირსება ამით არ მცირდება, მაგრამ სამაგიეროდ მასში გროვდება წყლის დიდი რაოდენობა, რაც უარყოფით გავლენას ახდენს ყურძნის გემოვნურ თვისებებზე. ამიტომ მიზანშეწონილია რთველის დაგვიანებით ჩატარება, რაც ხელს შეუწყობს მარცვალში ზედმეტი წყლის აორთქლებას და შაქრის კონცენტრაციას. როგორც უკვე ითქვა,  კლარჯული მაღალი ღირსების მომცემი სასუფრე ჯიშია და მისი გამოყენება მხოლოდ ამ მხრივაა მიზანშეწონილი გურიასა და აჭარაში.

 

დონდღლაბი

ადგილობრივი ვაზის ჯიშიაგავრცელებულია შუა და ზემო იმერეთშიდონდღლაბი უხვმოსავლიანი ვაზის ჯიშიამისი საშუალო საჰექტარო მოსავალი 78-100 ცენტნერიახოლო მოსავალი ცალკეულ ვენახებში 150-200 ცენტნერამდეც კი ადისცხადია ჯიშის მოსავლიანობა დიდად არის დამოკიდებული დატვირთვის სიძლიერეზე დამოვლა-დამუშავების ხარისხზემაგრამ ამასთან ერთად დიდი მნიშვნელობა აქვს თვით ჯიშის თვისებებსრადგან თანაბარი მოვლისა და დატვირთვის პირობებში დონდღლაბი ყოველთვის გამოირჩევა სხვა ჯიშებისგან უხვი მოსავლიანობითდონდღლაბის ღვინო ყვითელი ფერისააგამჭვირვალეახასიათდება კარგად გამოკვეთილი ჯიშური არომატით და საკმაო სხეულითსაერთოდღვინის ხარისხი დამოკიდებულია ვენახის ექსპოზიციასა და ნიადაგის ტიპზეჯიშის დადებით თვისებებს მიეკუთვნება მისი შედარებით მაღალი მოსავლიანობაადრემწიფობანაცრისა და ფილოქსერას მიმართ შედარებით კარგი გამძლეობა.

 

ვაზის წითელყურძნიანი ჯიშები

 

saferavi.jpgსაფერავი

ქართული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშიწარმოშობით სამხრეთ საქართველოდანაამაგრამ ყველაზე მეტად გავრცელებულია კახეთშისადაც საუკეთესო შედეგს იძლევაგავრცელებულია საფერავი მრგვალმარცვალა და ბუდეშორისებრი, ანუ გრძელმარცვალა – ერთი ჯიშიდან წამოსული ორი სახეობა. ერთმანეთისგან მხოლოდ მარცვლის ფორმით განსხვავდება. სიტყვა "საფერავი” ფერის მიმცემს გულისხმობს. საფერავისგან მზადდება მაღალხარისხიანი კლასიკური და ტრადიციული ტიპის ღვინოებიდაძველების დიდი პოტენციალითასევე გამოიყენება ნახევრადტკბილი და ვარდისფერი ღვინოების დასამზადებლადსაფერავი არის ჯიში, რომელსაც მაღალი შაქრიანობა შეუძლია დააგროვოს, შეინარჩუნოს მჟავიანობა. გამოირჩევა საღებავის სიუხვით, ანუ საფერავი, შემფერავი ნივთიერებებით, შესაბამისად, მისგან მუქი შეფერილობის ღვინო დგება. აქვს ძალიან კარგი, დიდი რაოდენიბით და ადვილად ექსტრაგირებადი ტანინები. სწორედ ტანინები განასხვავებენ ღვინოს სხვა ჯიშებისაგან. საფერავისგან შეიძლება დავამზადოთ ძლიერი, მაღალმჟავიანი, მაღალი ალკოჰოლის შემცველი, მუქი შეფერილობისა და კარგი ტანიანიანი ღვინო. ტანინებთან და საღებავებთან ერთად საფერავს თავისი ჯიშური, გამორჩეული არომატები გააჩნია, რომლითაც ყოველთვის იცნობა და მის უნიკალურობასაც განაპირობებს. საფერავიშეიძლება ჩაითვალოს ერთ-ერთ დიდი პოტენციალის მქონე ვაზის ჯიშად, რომელიც საკმაოდ დიდ ყურადრებას იმსახურებს უცხოელების მხრიდანაც.

 

TAVKVERI.jpgთავკვერი

წითელი აბორიგენული ყურძნის ჯიში. გავრცელებულია ქართლის რაიონში. ზრდის სიძლიერე საშუალო, მოსავლიანობა 70-80, სოკოვან დაავადებათა მიმართ მცირე გამძლეობას იჩენს, თუმცა სხვა ადგილობრივ ჯიშებთან შედარებით ადვილად უძლებს ყინვას. აქვს საშუალო ზომის, კონუსური ან ცილინდრულ-კონუსური ფორმის მტევანი და მომრგვალო, მუქი ლურჯი, თითქმის შავი ფერის მარცვალი. საგვიანო პერიოდის ჯიშებს განეკუთვნება, მწიფს დაახლოებით, ოქტომბრის პირველ ნახევარში. შაქრიანობა 19-21%, მჟავიანობა 7,5-8,5 %. მისგან ამზადებენ ”თაკვერის” სახელწოდებით ცნობილ წითელ და ვარდისფერ ღვინოებს.

 

ოცხანური საფერე

 

ქართული წითელყურძნიანი ვაზისჯიში. ოცხანური საფერე გავრცელებულია ძირითადად იმერეთის მევენახეობის რაიონებში. იგი საკმაოდ გავრცელებული ვაზის ჯიშია და უფროხშირად საჩხერის, ზესტაფონის, თერჯოლის, ჭიათურის და ბაღდათის რაიონებში გვხვდება. იმერეთში გავრცელებულ თითქმის ყველა ნიადაგზე ოცხანური კარგად ვითარდება, მაგრამ მაღალი ღირსების პროდუქციას იგი ნეშომპალა–კარბონატულ, ტყის კარბონატულ და ხირხატიან ნიადაგებზე იძლება.  ჯიშის შედარებით მცირე გავრცელება გამოწვეულია ნაგვიანობით მწიფობით და დაბალ არადეფორმირების დროს მცირე მოსავლიანობით. ოცხანურის აფერე იმერულ წითელჯიშებს შორის ნათლად გამოირჩევა ღვინის მაღალი ღირსებით, იგი ყველაზე უკეთესია ღვინის ინტენსიური შეფერვით, სისრულით, სინაზით ჰარმონიული გემოთი და სიხალისით.
 

 

shavkapito.jpg

შავკაპიტო

ქართლის აბორიგენული ვაზის ჯიში. შავკაპიტო ქართლის წითელყურძნიანი ვაზის აბორიგენული ჯიშია. სათანადო მოვლის პირობებში შავკაპიტო უხვმოსავლიანია და ჰექტარზე120-130 ცენტნერს იძლევა. სოკოვან დაავადებათადა ფილოქსერას მიმართ იგი საშუალო გამძლეობით ხასიათდება. ეკოლოგიური პირობებისადმი შავკაპიტო არ იჩენს დიდ მგრძნობელობას. წარმატებით ვითარდება როგორც დავაკებულ, ღრმა ღონიერ ნიადაგებზე, ისე ფერდობებზე ქვაღორღის შემცველ ნაკვეთებზე და მნიშვნელოვან განვითარებას აღწევს სამხრეთ ან სამხრეთ-აღმოსავლეთით მიქცეულ თიხნარ-ქვიშნარ და კალციუმის კარბონატებით მდიდარ ნიადაგებზე. ამგვარ პირობებში უხვ მოსავალთან ერთად მიიღება მაღალხარისხოვანი ყურძნის პროდუქცია ღია წითელი ფერის სუფრის ღვინოების დასაყენებლად. შავკაპიტოსგან დაყენებული ღვინოები გამოირჩევა მცენარეული და კენკრის ტონებით. 

 

aleqsandreuli.jpgალექსანდროული

რაჭული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიში. საშუალოზე გვიანი პერიოდის. იზრდება საშუალო ინტენსივობით. მორფოლოგიური და ბიოლოგიური ნიშან-თვისებებით ალექსანდროული მიეკუთვნება შავი ზღვის აუზის ვაზის ჯიშების ეკოლოგიურ-გეოგრაფიულ ჯგუფს. ვაზის დაავადებებიდან ალექსანდროული ყველაზე მეტად ჭრაქისადმია მგრძნობიარე. უფრო მაღალი გამძლეობა აქვს ალექსანდროულს ნაცრის მიმართ. იგი ასევე ფილოქსერასადმი საკმაოდ კარგი გამძლეობით ხასიათდება. ნიადაგის მიმართ ალექსანდროული განსაკუთრებულ მოთხოვნას არ აყენებს, იგი კარგად ვითარდება თითქმის ყველა ტიპის ნიადაგზე, მაგრამ მაღალხარისხოვანღვინოს იძლევა კირნარ, ქვეთიხნარ და ხირხალ ნიადაგებზე. ალექსანდროულის ყურძენი რაჭის პირობებში მაღალი შაქრიანობით ხასიათდება და აღწევს 27%-მდე. იგი გავრცელებულია ძირითადად რაჭა-ლეჩხუმში და შეტანილია საქართველოს უძვირფასეს ვაზის ჯიშების სტანდარტულ ასორტიმენტში. თავის სამშობლოსი ალექსანდროული რაიონის მარჯვენა მხარეზ ოლა-ხვანჭკარას მიკრორაიონში იძლევა ორიგინალურ ბუნებრივად ნახევრადტკბილ ღვინოს "ხვანჭკარას" ხოლო დანარჩენ რაიონებში სუფრის ხარისხოვან წითელ ღვინოს.

 

mujuretuli.jpgმუჯურეთული

ქართული წითელყურძნიანი, აბორიგენული საღვინე ვაზის ჯიში. ხარობს დასავლეთ საქართველოში, რაჭა-ლეჩხუმისა და ამბროლაური-ცაგერის რაიონებშიში. ზრდის სიძლიერე საშუალო. სოკოვან დაავადებათა მიმართ სუსტია, მაგრამ არის გვალვაგამძლე. აქვს საშუალო ან საშუალოზე მცირე ზომის ცილინდრულ-კონუსური მოყვანილობის მტევანი და ოვალურ-კვერცხისებური, მუქი იისფერი შეფერილობის მარცვალი. შაქრიანობა 25-30% ,მჟავიანობა 6-7%. მუჯურეთულის პროდუქცია ალექსანდროულთან ერთად კუპაჟში განკუთვნილია მეტად მაღალხარისხოვანი ნახევრად ტკბილი ღვინის ”ხვანჭკარას” დასამზადებლად. ამას გარდა მისგან მზადდება საშუალო და ნახევრად ტკბილი, მშრალი და ნახევრად მშრალი ღვინოები.

 

usaxelauri.jpg

უსახელაური

 

წითელყურძნიანი ვაზის ჯიში. ძირითადად გავრცელებულია ლეჩხუმში, ცაგერის რაიონში. გვიანი პერიოდისაა, საკმაოდ მცირე მოსავლიანი. უსახელაური ნამდვილად შეიძლება ვაღიაროთ საქართველოს ყველაზე იშვიათ და ძვირფას ღვინოდ. ივანე ჯავახიშვილმა გამოთქვა შეხედულება იმის შესახებ, რომ უსახელოურს თავისი სახელწოდება მიღებული უნდა ჰქონდეს ლეჩხუმის მდ. ლაჯანურას მარჯვენა მხარეზე მდებარე სოფელ უსახელოდან. მთლიანად საქართველოში უსახელაურს სულ 60,3 ჰექტარი უჭირავს. ამ ფართობიდან 55,4 ჰექტარი მარტო ცაგერისა და ამბროლაურის რაიონზე მოდის, 3,42 ჰექტარამდე ფართობი უსახელაურს იმერეთში: ქუთაისის და წულუკიძის ტერიტორიებს მიეკუთვნება, ხოლო 1,45 მას საქართველოს სხვა რაიონებში უჭირავს. 

 

ojaleshi.jpgოჯალეში

ქართული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია. გავრცელებული სამეგრელოს რაიონში. ძალზედ გვიანი პერიოდისაა. საუკეთესო ოჯალეშის ღვინო დგება მარტვილის რაიონის სოფლებში: სალხინი, თამაკონი, აბედათი. შაქრიანობა მერყეობს 21,2 -დან 24,3 % მდე, მჟავიანობა 7-9 %. XIXსაუკუნის მეორე ნახევარში ოჯალეში თითქმის მთლიანად გაქრა. ამ დრომდეოჯალეში გვხვდებოდა მაღლარის სახით. (მეგრულად სიტყვა ,,ოჯალეში,, ,,ხეზე გაზრდილს,, ნიშნავს) . მე-19 საუკუნის შუა პერიოდში, ფრანგმა აშილ მიურატმა, სამეგრელოს უკანასკნელი დედოფლის დის სალომე დადიანის ქმარმა, მაიწყო ოჯალეშის ევროპული წესით მოშენება და ოჯალეში გადაშენებას და მივიწყებას გადაურჩა. დრესდღეობითაც მარტვილის მონასტერში და დადიანების ძველ მარანში აქტიურად აგრძელებენ ოჯალეშის ვენახების გაშენებას და აღდგენას.

 

ორბელური ოჯალეში

ეს ოჯალეში განსხვავდება სამეგრელოს ოჯალეშისგან. იგი გავრცელებულია ლეჩხუმში და შემოტანილია საფრანგეთიდანმისი ნამდვილი სახელწიდებაა ,,მერლო,,

 

ჩხავერი

ქართული ვარდისფერყურძნიანი ვაზის ჯიში. ძირითადად გავრცელებულია გურიის რეგიონშიეკუთვნის შავი ზღვის აუზის ეკოლოგიურ-გეოგრაფიულ ჯგუფს. ძალზედ საგვიანო პერიოდისაა, მოსავლის აღება ხდება ნოემბერში. ეს ჯიში მდგრადია ფილოქსერასადმიდა ძირითადად ზიანდება სოკოვანი დაავადებებითგანსაკუთრებით მილდიუთი. შაქრიანობა 22 % და ზევით. ყინვაგამძლეობის თვალსაზრისით საქართველოში ერთ-ერთი პირველია. მისგან დამზადებული ღვინო გამოირჩევა მაღალი ალკოჰოლით, ატმისა და თეთრი ხილის სურნელებით.

 

TAVKVERI.jpgთავკვერი
 

წითელი აბორიგენული ყურძნის ჯიშიგავრცელებულია ქართლის რაიონშიზრდის სიძლიერე საშუალომოსავლიანობა 70-80, სოკოვან დაავადებათა მიმართ მცირე გამძლეობას იჩენსთუმცა სხვა ადგილობრივ ჯიშებთან შედარებით ადვილად უძლებს ყინვასაქვს საშუალო ზომის ცილინდრულ-კონუსური ფორმის მტევანი და მომრგვალომუქილურჯითითქმის შავიფერი მარცვალისაგვიანო პერიოდის ჯიშებს განეკუთვნებამწიფს დაახლოებითოქტომბრის პირველ ნახევარშიშაქრიანობა19-21%, მჟავიანობა 7,5-8,5 %. მისგან ამზადებენ თაკვერის” სახელწოდებით ცნობილ წითელ და ვარდისფერ ღვინოებს.

 

 

dzelshavi.jpgძელშავი
 

აბორიგენულიფერადყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშიგავრცელებულია დასავლეთ საქართველოშიიმერეთისა და გურიის რეგიონებშიცუდად იტანს სოკოვან დაავადებებსაქვს საშუალო ან საშუალოზე დიდიგანიერ-კონუსური მოყვანილობის მტევანი და მსხვილიმომრგვალო ფორმისშავ-წითელი ელფერის მქონე მარცვალიპროდუქტიულობა 80-140/ჰა-ზეძველშავისგან ამზადებენ ორიგინალურ ღვინოს ,,ძველშავს’’, გამოიყენება როგორც ძირითადი საკუპაჟე მასალა ცქრიალასუფრის და სადესერტოწითელი და ვარდისფერი ღვინოების დასამზადებლადამას გარდამისი და კაბერნეს ფრანგული ჯიშის დამატებით მიიღება შესანიშნავი შუშხუნა ღვინო.

 

 

ავშილური

ავშილური ანუ აბშილური მეგრული წითელყურძნიანის აღვინეჯიშიაავშილური უხვმოსავლიანი ჯიშიავაზს ახასიათებს ყვავილცვენა და მცირედი წვრილმარცვლიანობასოკოვან დაავადებათა მიმართ ავშილურის გამძლეობა სუსტიაგანსაკუთრებით ზიანდება ჭრაქისგანროგორც მაღალმოსავლიანიწვენის უხვგამოსავლიანი და ამავე დროს საკმაოდ ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიშია ვშილური დიდი ყურადღების ღირსია და მისი გავრცელება მიზანშეწონილია სამეგრელოს მთის პირა სოფლებში ფილოქსერა გამძლე საძირეებზე ნამყენების სახით.

 

მცვივანი

ანუ საფერავი ზემო გურიაში მაღლარების სახით გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშიაწარმოებულმა დაკვირვებებმა დაადასტურარომ საფერავის~სახელწოდებას აღნიშნული ჯიში ვერ ამართლებსვინაიდან შემფერავი ნივთიერებები მარცვლის რბილობსა და წვენშიუმნიშნველოდაა მოცემულიმარცვალი შავია და საშუალოზე მცირეფორმით თითქმის მრგვალიამცვივანი სოკოვანდაავადებათა მიმართ სხვაჯიშებთან შედარებით გამძლეობით გამოირჩევა.

 

ხუშია

გურიაში გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშიახუშია მეტად მცირედ გავრცელებული ვაზის ჯიში ყოფილა და მისი გავრცელების არეალი მხოლოდ სოფნოღა-ვაზისუბნის მიკროზონით განისაზღვრებოდასოკოვან ავადმყოფობათა მიმართ ხეშია სუსტგამძლეობას იჩენსგანსაკუთრებით ადვილად ავადდება ნაცრითგურიის ბევრი სხვა ვაზის ჯიშებისგან განსხვავებით ხუშია არიძლევა მაღალ ხარისხოვან მასალას სუფრის ღვინოების და სამზადებლად.

 

ოფოურა

გურიის წითელყურძნიანი აბორიგენული ჯიშიაზემოგურიის სოფლებში მას მაგარასაც ეძახიანრომელი სახელწოდებაც მანმარცვლების სიმკვრივისა და ყურძნის ხანგრძლივად შენახვის უნარის გამო მიიღოოფოურას ფოთლის ქვედა მხარე შებუსულიაოფოურა კარგად ვითარდება სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთით დახრილ მზით უხვად განათებულ ფერდობებზე და ნეშომპალა კარბონატული ტიპის ნიადაგებზეამასთან ერთად სასურველია მისი ფორმირება ოლიხნარებადოფოურა საკმაოდ ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემის აღვინე ჯიშია.

 

ორონა

გურიის წითელყურძნიანი აბორიგენული ჯიშიასოკოვან დაავადებათა და ფილოქსერას შემოჭრამდე იგი ფართოდ ყოფილა გავრცელებული როგორც ზემოისე შუაგურიაში მაღლარების სახითგადმოცემით ადგილობრივი მოსახლეობა მისგან ამზადებდა საკმაოდ ხარისხოვან მუქვარდისფერ ღვინოებსორონას მტევანი ცილინდრულიან ცილინდრულ-კონუსისებრიამეტად მკვრივიამარცვლები თითქმის შავი ფერისაა და საშუალო სიდიდისორონაროგორც რაოდენობრივადისე ხარისხობრივად მაღალ პროდუქციას იძლევა სამხრეთისაკენ მიმართულ არამძიმე და კალციუმის კარბონატების შემცველ ნიადაგებზეჭაჭაზე დადუღებული ორონას ღვინო მუქი მოვარდისფრო და ექსტრაქტულიაამავე დროს საკმაოდ სხეულის მქონე და ხალისიანი სასმელიაორონა მიეკუთვნება საკმაოდ ხარისხოვან პროდუქციის მომცემ ღვინის ჯიშთა ჯგუფს.

 

ბადაგი

გურიის ვარდისფერყურძნიანი აბორიგენული ჯიშიაძველად იგი მაღლარების სახით ფართოდ ყოფილა გავრცელებული შუა და ზემო გურიის მთის პირა სოფლებში და გავრცელების არეალით იგი ჩხავეროს ნარგაობებს არ ჩამორჩებოდაგადმოცემით ბადაგისაგან ამზადებდნენ ადგილობრივი მნიშვნელობისოდნავ მოტკბო და ნაზ სუფრის ტიპის ღვინოებსზოგიერთ პირთა მიხედვითაღნიშნული სახელწოდება ჯიშს მიღებული უნდა ჰქონდეს ყურძენში შაქრის უხვად დაგროვების გამოვაზის ნორმალური ზრდა-განვითარებისთვისაგრეთვე ჯანსაღი და ხარისხოვანი პროდუქციის მიღებისთვის მის გასაშენებლად უნდა შეირჩეს სამხრეთისკენ ან სამხრეთ-აღმოსავლეთისკენ მიმართული წყალგამტარიკალციუმის კარბონატების საკმაოდ შემცველი ფერდობებიდაბლობნესტიან ადგილებში გაშენებული ვაზი ძალზე დაბალი ხარისხის მოსავლით გამოირჩევაბადაგის ღვინო შემდეგი ნიშნებით ხასიათდებაიგი ვარდისფერიაკომშისებრიე ლფერითჰარმონიულითავისებური სპეციფიური არომატითროგორც სპეციფიკური ნიშან-თვისებების მქონე(ფერიგემო), ბადაგი განსაკუთრებული ყურადღების ღირსია ადგილობრივი მნიშვნელობის სუფრის ტიპის ღვინოების თვალსაზრისითბადაგის ღვინო საკმაოდ ალკოჰოლიანია(12,7%), გააჩნია ნორმალური მჟავიანობა და ექსტრაქტინორმალური მოვლის პირობებში ბადაგი დიდი მოსავლიანობით ხასიათდებაჯიშს ახასიათებს მცირედი წვრილმარცვლიანობა და არათანაბარი სიმწიფე.

 

ჭუმუტა

ჭუმუტა გურიის წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშიაწარსულში იგი ფართოდ ყოფილა გავრცელებული განსაკუთრებით მთისპირა სოფლებში მაღლარებადჯიში კარგად ვითარდება ოლიხნარებზეჭაჭაზედა ყენებული ჭუმუტას ღვინო ხასიათდება მუქი მოწითალო შეფერვითსხეულითტანინების საკმაო შემცველობით და ჰარმონიულობითახასიათებს ოდნავ მომწკლარტო გემოამრიგად ჭუმუტა ითვლება ხარისხოვანი ღვინის მომცემ ჯიშადიგი აგრეთვე საყურადღებოაროგორც სუფრის ყურძნის ჯიშიყურძენს ახასიათებს როგორც ხანგრძლივი შენახვის უნარიისე ტრანსპორტაბელურობა.

 

ბუდეშური

აღმოსავლეთ საქართველოში გავრცელებული ვაზის ადგილებრივ ჯიშებს შორის ბუდეშური ყურადღებას იპყრობსროგორც სუფრის ყურძნისა და ორდინარული პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიშიქართლისა და იმერეთის ზოგ რაიონში იგი ცნობილია აგრეთვე თეთრი ბუდეშურის სახელწოდებითგანსხვავებით `შავი ანუ წითელი ბუდეშურისაგანრომლის გავრცელების არეალი ძირითადად კახეთით განისაზღვრებასოკოვან დაავადებათა და ფილოქსერას გავრცელებამდე ბუდეშური ფართოდ ყოფილა გავრცელებული ქართლშიმესხეთშიკახეთსა და გარეკახეთში და ასევე იმერეთშიცხარისხოვანი პროდუქციის მისაღებად ბუდეშური გაშენებული უნდა იქნას სამხრეთ ან სამხრეთ-აღმოსავლეთით დახრილ ნაკვეთებზე კალციუმის კარბონატების საკმაო რაოდენობითბუდეშური ზამთრის ყინვებს შედარებით კარგად უძლებსასევე კარგად ეგუება გვალვებსაცრამაც ჯიშის ერთ-ერთ დადებით თვისებად უნდა ჩაითვალოსბუდეშურის ღვინო ნაკლებსხეულიანია და შენახვისა და დაძველების მცირე უნარით ხასიათდება.

 

კაჭიჭი

წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშიაიძლევა სუფრის ხარისხოვან წითელ ღვინოსძირითადად გავრცელებულია აფხაზეთსა და სამეგრელო-გურიაშიკაჭიჭი აფხაზურ ჯიშად ითვლებათუმცა მისი წარმოშობისა და სადაურობის საკითხზე სხვა და სხვა შეხედულება არსებობსკაჭიჭი ძველთაგანვე შერჩეული და გამოვლინებულია მაღლარად ფორმირებისათვისრის დროსაც კაჭიჭი მოსავალსაც უხვს იძლეოდა და ღვინოც კარგი დგებოდათუმცა სოკოვანი დაავადებების გავრცელების შემდეგ კაჭიჭს იგივე თვისებები აღარ ახასიათებსკაჭიჭის ფორმირება საკმაოდ პერსპექტიულია ძველქართულ ოლიხნარებზეკაჭიჭისგან დაყენებულ ღვინოს გამოირჩევა ფერით, სინაზით, გემოს სისრულითდა ჯიშური არომატით.

ზემო აღნიშნული ჯიშების გარდა საქართველოში არის სხვა კიდევ ძალიან ბევრი აბორიგენული ჯიში, რომელიც შეიძლება ისე ფართოდ არ გამოიენება სამეწარმეო თვალსაზრისით, ტუმცა უნიკალურია თავისი ხასიათით და ჯიშური თვისებებით, მაგალითად, კახეთში: მცვივანი, კუმსი, ჩიტისთვალა, ხარისთვალა, ფარჩხა, ღრუბელა, ჩიტისკვერცხა, სიმონასეული, იყალთოს წითელი. ქართლში და მესხეთში: ბუერა, ჭყაპა, ქიშური, ანდრეული, ასურეთული, ღრუბელა, მელიკუდა, მესხური მწვანე, კლდის წიტელი, ცხენისძუძუ და სხვ. იმერეთში: კაპისტონი, რკო, კუნძა, კამური, შანთი, თქვლაფა, არგვეთული, გაბეხაური, მაჩანოური საფერე, ქველოური, არაბული, მგალობლიშვილი, ანდოსეული, ვანის ჩხავერი ... რაჭა- ლეჩხუმში: საკმეველა, ცხვედიანის თეთრა, თხმორულა, მცვივანი რაჭული, ხოტეურა, შავი კაბისტონი, არაბეული...გურია - სამეგრელოში: კამური, კლარჯეთული, ხუშია, ჯანი, მტევანდიდი, ჭუმუტა, ორონა, სხილათუბანი, ხუმხუ, ჩეში, ჩეჭიფეში, ჩერგვალი, ზერგადი, კრახუნა, პანეში, უჩახარდანი, კოლოში და სხვ. ხოლო აჭარასა და აფხაზეთში: ამლახუ, ატვიჟი, ასუღაჟი, ბროლა, კამური, ვაიოს საფერავი ...

ზოგიერთი მათგანი უკვე სამწუხაროდ გადაშენების პირასაა მისული.

გარდა ადგილობრივი ჯიშებისა საქართველოში საერთაშორისო ჯიშებიც არის გავრცელებულიყველაზე მეტად ეს ითქმის ფრანგულ კაბერნე სოვინიონზე. ტელიანი მიკრო ზონიდან მიღებული კაბერნედან ადგილწარმოშობის ღვინოც კი მზადდება - ,,თელიანი,,. ასევე გავრცელებულია: შარდონე, სოვინიონ ბლანი, მუსკატი, კაბერნე ფრანი, მალბეკი, მერლო, სირა, რისლინგი, პინო ნუარი რომელიც საქართველოშიმე-XX საუკუნის დასაწყიში გავრცელდა. სტანდარტული მაღალხარისხოვანი ჯიშია, უმთავრესად კულტივირებულია შუა ქართლსა და ზემო იმერეთის რაიონებში. არსებობს შავი პინო (პინო ფრანი), ნაცრისფეფერი პინო (პინო გრი), თეთრი (პინო ბლანი) და სხვ. შავი პინოს პროდუქციას ძირითადად ხარისხოვანი შამპანურის საკუპაჟე მასალად იყენებენ. და ასევე აღსანიშნავია ალიგოტეც - ფრანგული თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიში. საქართველოში მოჰყავთ იმერეთსა და ქართლში.განთქმულია კარგი სხეულითა და ჰარმონიულობით.

nwa.ge

 


legion.ge-82-1553250819.jpg


#6 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria
მაშ ასე:
დავიწყებ საქართველოში გავრცელებული ვაზის 521 ჯიშის ჩამონათვალით:


1 აბისტაჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
2 აბსუაჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
3 აბშილური შავი სამეგრელო მც. გავრც.
4 აგაშკურ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
5 აგბიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
6 აგუტოლიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
7 ადანასური შავი იმერეთი მც. გავრც.
8 ადრეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.
9 ავასირხვა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
10 ავრეხი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
11 ათასარკვა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
12 ათინაური თეთრი გურია მც. გავრც.
13 ათურქუჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
14 აკაბილიჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
15 აკასაჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
16 აკაბილ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
17 აკუმშტალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
18 აკიდო შავი გურია მც. გავრც.
19 აკლიკ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
20 აკომშტალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
21 აკუბასა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
22 აკუშარ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
23 ალადასტური შავი გურია მც. გავრც.
24 ალექსანდროული შავი რაჭა ფართ. Gავრც.
25 ალექსანდროული თეთრი თეთრი რაჭა მც. გავრც.
26 ალეში თეთრი ვარდისფერი რაჭა მც. გავრც.
27 ალმურა თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.
28 ალმურა შავი შავი აჭარა მც. გავრც.
29 ამგურჩალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
30 ამლახუ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
31 ამოფხიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
32 ანდრეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.
33 ანდრიასეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.
34 ანდრიული თეთრი ქართლი მც. გავრც.
35 აპაპინჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
36 აპუჯერა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
37 აჯაპშ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
38 აჯემჩიღ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
39 აჯია ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
40 აჯიგრა ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
41 აჯკვაკვა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
42 აჯხვატა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
43 აჯყაფშ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.
44 არაბეული თეთრი თეთრი რაჭა მც. გავრც.
45 არაბეული შავი შავი რაჭა მც. გავრც.
46 არაგვისპირული თეთრი ქართლი მც. გავრც.
47 ასურეთული შავი შავი ქართლი საკმ. გავრც.
48 აფხაზურა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
49 აფხაზური შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.
50 აცილმიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
51 აყაფშ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
52 აშუღაჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
53 აჩკიკიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
54 აძნიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
55 აწლიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
56 აჭანდრის წითელი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
57 ახალაკი მუქი წითელი აჭარა მც. გავრც.
58 ახარდან შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
59 ახუხუჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
60 ბადაგი მუქი ვადისფერი გურია მც. გავრც.
61 ბაზალეთური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
62 ბათომურა შავი აჭარა მც. გავრც.
63 ბაღის ყურძენი თეთრი აჭარა მც. გავრც.
64 ბახვა შავი რაჭა მც. გავრც.
65 ბახვას ყურძენი შავი გურია მც. გავრც.
66 ბეგლარის ყურძენი თეთრი რაჭა მც. გავრც.
67 ბელარანი შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.
68 ბელაქნური თეთრი საინგილო მც. გავრც.
69 ბეჯანა თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
70 ბეჯანაური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
71 ბერბეშო შავი რაჭა მც. გავრც.
72 ბეროულა თეთრი რაჭა მც. გავრც.
73 ბერძულა შავი გურია მც. გავრც.
74 ბეწოურა შავი იმერეთი მც. გავრც.
75 ბზვანურა შავი იმერეთი მც. გავრც.
76 ბორჩალო შავი ქართლი მც. გავრც.
77 ბროლა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
78 ბუა ყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
79 ბუდეშური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
80 ბუდეშური წითელი წითელი კახეთი მც. გავრც.
81 ბუერა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
82 ბუზა შავი ქართლი მც. გავრც.
83 ბურძღალა შავი აჭარა მც. გავრც.
84 ბურძღუმი შავი ქართლი მც. გავრც.
85 ბუტკო შავი აჭარა მც. გავრც.
86 ბუტკუა თეთრი რაჭა მც. გავრც.
87 გაბაშა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
88 გაბეხაური თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
89 გაბეხაური შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
90 გავაზური შავი კახეთი მც. გავრც.
91 გამოყვანილი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
92 განახარული შავი ქართლი მც. გავრც.
93 გაღმამხარული შავი კახეთი მც. გავრც.
94 გოდაათური ღია შავი სამეგრელო მც. გავრც.
95 გომის თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
96 გომის წითელი წითელი იმერეთი მც. გავრც.
97 გორგოული თეთრი აჭარა მც. გავრც.
98 გორულა თეთრი ქართლი საკმ. გავრც.
99 გორულა მწვანე თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.
100 გრეხი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
101 გრძელმტევანა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
102 გრძელმტევნინანი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
103 დაკიდულა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
104 დამპალა შავი კახეთი მც. გავრც.
105 დანახარული მუქი წითელი ქართლი მც. გავრც.
106 დაქცეული შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
107 დედოფლის კითი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
108 დევისთვალა თეთრი საინგილო მც. გავრც.
109 დიდმტეანა თეთრი საინგილო მც. გავრც.
110 დიდშავა შავი იმერეთი მც. გავრც.
111 დიღმურა წითელი ქართლი მც. გავრც.
112 დედათყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
113 დონდლაბი შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
114 დორდღო თეთრი გურია მც. გავრც.
115 დუდღუში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
116 დღვლაბე თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
117 ეგურძგული თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
118 ენაგეთის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
119 ენაგეთის წითელი შავი ქართლი მც. გავრც.
120 ენდელაძისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.
121 ვაზისყბნის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.
122 ვაზისყბნის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
123 ვაიოს საფერავი შავი აჭარა მც. გავრც.
124 ვანის ჩხავერი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.
125 ვარდისფერა ღია ვარდისფერი კახეთი მც. გავრც.
126 ვარდისფერი ყურძენი მუქი ვადისფერი კახეთი მც. გავრც.
127 ვაციწვერა თეთრი გურია მც. გავრც.
128 ვერტყვიჭალის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
129 ვერტყვიჭალის თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
130 ვერნახი შავი სამეგრელო მც. გავრც.
131 ვირაყურძენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
132 ვორონა შავი გურია მც. გავრც.
133 ზაქათალის შავი მუქი ვადისფერი საინგილო მც. გავრც.
134 ზაქათალის წითელი წითელი საინგილო მც. გავრც.
135 ზენათური თეთრი გურია მც. გავრც.
136 ზერდაგი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
137 თაკვერი დიდმარცვალა შავი კახეთი მც. გავრც.
138 თაკვერი პატალანთეული შავი კახეთი მც. გავრც.
139 თაკვერი ქართლის შავი ქართლი მც. გავრც.
140 თაკვერი საფერავისებური შავი კახეთი მც. გავრც.
141 თავდაკიდული თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
142 თავცეცხლა ვარდისფერი მესხეთი მც. გავრც.
143 თავწითელა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
144 თბილური თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
145 თეთრი ხარისთვალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
146 თეთრი მსხვილთვალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
147 თეთრა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
148 თეთრა ლაბილაძის თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
149 თეთრი ყურძენი თეთრი გურია მც. გავრც.
150 თეთრი ჩხავერი თეთრი გურია მც. გავრც.
151 თეთრიშა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
152 თვალდამწვრისეული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
153 თითა კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
154 თითა იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
155 თითა რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.
156 თითა მესხური თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
157 თოვანი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
158 თუთაში თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
159 თურვანდი თეთრი აჭარა მც. გავრც.
160 თქვაფუნა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
161 თქვლაფა თეთრი გურია მც. გავრც.
162 თქლაფა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
163 თხლაფა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
164 თხმორულა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
165 თხურთხუ თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
166 ინგილოური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
167 ინსტიტუტის გრძელმტევანა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
168 იყალთოს წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.
169 კაბისტონი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
170 კაიკაციშვილისეული თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.
171 კაკნატელა თეთრი გურია მც. გავრც.
172 კამური შავი შავი გურია მც. გავრც.
173 კამური თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.
174 კაპიტა წითელი ქართლი მც. გავრც.
175 კაპისტონი მეგრული თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
176 კაპისტონი მრგვალი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
177 კაპისტონი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
178 კაპისტონი გაღმოური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
179 კაპისტონი წიწილიანი თეთრი გურია მც. გავრც.
180 კასპური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
181 კატური თეთრი გურია მც. გავრც.
182 კახის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
183 კახის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.
184 კახის ყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
185 კახური თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
186 კაჭიჭი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
187 კეთილური შავი სამეგრელო მც. გავრც.
188 კერთოლი შავი სამეგრელო მც. გავრც.
189 კეშელავას თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.
190 კეხვა ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.
191 კვაწახურა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
192 კვირისთავა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
193 კიამოხტა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
194 კიბურა ვარდისფერი აჭარა მც. გავრც.
195 კიკაჩა შავი წითელი გურია მც. გავრც.
196 კიკაჩა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
197 კირწმაგარა შავი რაჭა მც. გავრც.
198 კირწწითელა შავი აჭარა მც. გავრც.
199 კლარჟული თეთრი აჭარა მც. გავრც.
200 კლდის წითელი შავი მესხეთი მც. გავრც.
201 კლერტმაგარა შავი იმერეთი მც. გავრც.
202 კოლოში შავი სამეგრელო მც. გავრც.
203 კორტნულა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
204 კორძალა წითელი გურია-აჭარა მც. გავრც.
205 კოცხანა შავი გურია მც. გავრც.
206 კრახუნა თეთრი თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.
207 კრახუნა შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
208 კუდურაული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
209 კუმსი თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
210 კუმსი შავი შავი კახეთი მც. გავრც.
211 კუმსი ყვითელი ყვითელი კახეთი მც. გავრც.
212 კუმუშა წითელი გურია მც. გავრც.
213 კუნძა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
214 კუნძა შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
215 კუპრაშვილისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.
216 კურკენა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
217 კუტალა შავი სამეგრელო მც. გავრც.
218 ლაგილური თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
219 ლაკი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
220 ლაკოაჯ მუქი ლურჟი აფხაზეთი მც. გავრც.
221 ლეკური ყურძენი შავი კახეთი მც. გავრც.
222 ლივანურა თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.
223 ლივანურა შავი შავი აჭარა მც. გავრც.
224 მაგარა შავი აჭარა მც. გავრც.
225 მაგანაკური წითელი გურია მც. გავრც.
226 მაისა თეთრი გურია მც. გავრც.
227 მამუკას საფერე შავი იმერეთი მც. გავრც.
228 მამუკა ვაზი შავი იმერეთი მც. გავრც.
229 მანდიკოური წითელი გურია მც. გავრც.
230 მარგული საფერე შავი იმერეთი მც. გავრც.
231 მარნეულის ადრეულა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
232 მარნეულის შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
233 მარჟენი ვარდისფერი ვარდისფერი კახეთი მც. გავრც.
234 მაური თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.
235 მაღლარი შავი იმერეთი მც. გავრც.
236 მაღრანული შავი იმერეთი მც. გავრც.
237 მაჩანოური შავი იმერეთი მც. გავრც.
238 მაჩანოური წითელი იმერეთი მც. გავრც.
239 მაჭყვატური შავი სამეგრელო მც. გავრც.
240 მახათური წითელი გურია მც. გავრც.
241 მახვატელი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
242 მგალობლიშვილი შავი იმერეთი მც. გავრც.
243 მეგრელაური თეთრი რაჭა მც. გავრც.
244 მეკრენჩხულა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
245 მეკრენჩხი შავი აჭარა მც. გავრც.
246 მელიკუდა თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.
247 მელანისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.
248 მენჟიანთეული შავი კახეთი მც. გავრც.
249 მირზანული თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
250 მისკიეთა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
251 მკვრივი ყურძენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
252 მორცხულა შავი აჭარა მც. გავრც.
253 მოსავლიანი შავი კახეთი მც. გავრც.
254 მოქათური წითელი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
255 მსხვილთვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
256 მსხვილთვალა თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
257 მსხვილთვალა შავი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
258 მსხვილკუმფხალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
259 მტევანდიდი შავი გურია მც. გავრც.
260 მტრედისფერა შავი იმერეთი მც. გავრც.
261 მტრედისფეხა წითელი გურია მც. გავრც.
262 მურადოული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
263 მუხამწვანე თეთრი ქართლი მც. გავრც.
264 მუხიშხა შავი სამეგრელო მც. გავრც.
265 მუჟურეთული შავი რაჭა-ლეჩხუმი საკმ. გავრც.
266 მცვივანი კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
267 მცვივანი ადრეულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
268 მცვივანი პატალანთეული თეთრი კახეთი მც. გავრც.
269 მცვივანი იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
270 მცვივანი რაჭული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
271 მცვივანი გურული წითელი გურია მც. გავრც.
272 მწვანე კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
273 მწვანე ყვითელი ყვითელი კახეთი მც. გავრც.
274 მწვანურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
275 მწვანე აჭარული თეთრი აჭარა მც. გავრც.
276 მწვანე ავრეხი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
277 მწვანე იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
278 მწვანე რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.
279 მწკლარტა შავი კახეთი მც. გავრც.
280 მჭკნარა დონდღლაბი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
281 მხარგრძელი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
282 მხარგრძელი ყვითელი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
283 ნათელა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
284 ნაკუთვნეული შავი რაჭა მც. გავრც.
285 ნაშენება შავი გურია მც. გავრც.
286 ნაცარა შავი რაჭა მც. გავრც.
287 ნოშრიო შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
288 ობჩური შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
289 ორბელური შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
290 ორჟოხული თეთრი აჭარა მც. გავრც.
291 ოფოფი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
292 ოფოურა შავი გურია მც. გავრც.
293 ოხტოურა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
294 ოქროულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
295 ოქონა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
296 ოცხანური საფერე შავი იმერეთი საკმ. გავრც.
297 ოჟალეში შავი სამეგრელო საკმ. გავრც.
298 ოჟალეში გურიის შავი გურია მც. გავრც.
299 პაატასეული წითელი კახეთი მც. გავრც.
300 პანეში შავი სამეგრელო მც. გავრც.
301 პაპასკირი შავი კახეთი მც. გავრც.
302 პეტრიჯი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
303 პირღებულა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
304 პირღებულა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
305 პირღებულა ვარდისფერი ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.
306 პოვნილი მუქი წითელი აჭარა მც. გავრც.
307 პუმპულა შავი სამეგრელო მც. გავრც.
308 ჯღია მუქი წითელი კახეთი მც. გავრც.
309 ჯღია საგვიანო შავი კახეთი მც. გავრც.
310 რაბათის წითელი შავი იმერეთი მც. გავრც.
311 რკო შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
312 რკო თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
313 რქაწითელი თეთრი კახეთი ფართ. გავრც.
314 რცხილი შავი გურია მც. გავრც.
315 საადრეო თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
316 საბატონო თეთრი ქართლი მც. გავრც.
317 საირმულა თეთრი ლეჩხუმი მც. გავრც.
318 საკმიელა თეთრი გურია მც. გავრც.
319 საკნატურა თეთრი გურია მც. გავრც.
320 საკუმა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
321 სალიკლევი შავი აჭარა მც. გავრც.
322 სამარხი თეთრი გურია მც. გავრც.
323 სამაჭრო თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
324 სამაჭრია შავი იმერეთი მც. გავრც.
325 სამჩხავერა წითელი გურია მც. გავრც.
326 სამადაშვილისეული წითელი კახეთი მც. გავრც.
327 სამჭაჭა შავი იმერეთი მც. გავრც.
328 საფარეული თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
329 საფერავი თეთრი შავი კახეთი ფართ. გავრც.
330 საფერავი ბუდეშურისებური შავი კახეთი მც. გავრც.
331 საფერავი ფაჩხა შავი კახეთი მც. გავრც.
332 საფერავი ატენის შავი ქართლი მც. გავრც.
333 საფერავი ბეჯაშვილის შავი ქართლი მც. გავრც.
334 საფერავი მეჟვრისხევის შავი ქართლი მც. გავრც.
335 საფერავი გურიის შავი გურია მც. გავრც.
336 საფერავი აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.
337 საფერავი მსხვილმარცვალა შავი კახეთი მც. გავრც.
338 საფენა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
339 საღვინე წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.
340 საჩურჩხლე თეთრი კახეთი მც. გავრც.
341 საწური შავი აჭარა მც. გავრც.
342 სიმონასეული შავი კახეთი მც. გავრც.
343 სიონის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
344 სირგულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
345 სუფრის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
346 სხალთაური თეთრი აჭარა მც. გავრც.
347 სხილათუბანი შავი გურია მც. გავრც.
348 ტაგიძურა შავი აჭარა მც. გავრც.
349 ტატლიჯი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
350 ტატანაური ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.
351 ტყის ვაზი შავი აჭარა მც. გავრც.
352 ტყის ყურძენა შავი აჭარა მც. გავრც.
353 უსახელოური შავი რაჭა-ლეჩხუმი საკმ. გავრც.
354 უსახელოური ვარდისფერი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.
355 უსახელო წითელი შავი სამეგრელო მც. გავრც.
356 უჩაჭუბური შავი სამეგრელო მც. გავრც.
357 უჩახარდანი შავი სამეგრელო მც. გავრც.
358 უცნობი შავი შავი კახეთი მც. გავრც.
359 უცნობი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
360 უწყვეტი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
361 ფართალა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
362 ფართალა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
363 ფაჩხატა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
364 ფეროვანი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
365 ფეროვანი პატარიძის ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.
366 ფერუანი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
367 ფითრა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
368 ქართული საადრეო თეთრი კახეთი მც. გავრც.
369 ქართლური ჭროღა წითელი ქართლი მც. გავრც.
370 ქართულა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
371 ქაქიტაური თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
372 ქაქუთურა თეთრი გურია მც. გავრც.
373 ქველოური შავი იმერეთი მც. გავრც.
374 ქვიშხური (გორული მწვანე) თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
375 ქისი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
376 ქისტაურული შავი შავი კახეთი მც. გავრც.
377 ქიშური საადრეო თეთრი ქართლი მც. გავრც.
378 ქიშური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
379 ქიშური შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
380 ქიშური მსხვილმარცვალა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
381 ქორქაულა შავი აჭარა მც. გავრც.
382 ქურთას ვარდისფერი ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.
383 ქციის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
384 ქციის შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
385 ღარიბა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
386 ღარიბა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
387 ღვანურა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
388 ღვინის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
389 ღვინის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.
390 ღორისთვალა შავი იმერეთი მც. გავრც.
391 ღრუბელა ქართლის ღრუბლის ფერი ქართლი მც. გავრც.
392 ღრუბელა კახური ღრუბლის ფერი კახეთი მც. გავრც.
393 ღრუბელა იმერული ღრუბლის ფერი იმერეთი მც. გავრც.
394 ყვირა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
395 ყითელი ცხენისძუძუ თეთრი კახეთი მც. გავრც.
396 ყორნისთვალა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
397 შაბა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
398 შავბარდა შავი იმერეთი მც. გავრც.
399 შავი ყურძენი შავი კახეთი მც. გავრც.
400 შავი ამლახუ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
401 შავთხილა შავი კახეთი მც. გავრც.
402 შავკაპიტო შავი ქართლი მც. გავრც.
403 შავშურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
404 შავყურძენა შავი იმერეთი მც. გავრც.
405 შავჩხავერა შავი გურია მც. გავრც.
406 შემოდგომის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
407 შირაკენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
408 შიშველი შავი აჭარა მც. გავრც.
409 ჩაკმაშურა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
410 ჩეკოლოში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
411 ჩეპეში წითელი გურია მც. გავრც.
412 ჩერგვალი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
413 ჩეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
414 ჩეჭკიში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
415 ჩეჭიფეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
416 ჩეხარდანი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
417 ჩინური თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.
418 ჩინური შავი შავი ქართლი მც. გავრც.
419 ჩინური ავრეხი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
420 ჩიტისთვალა თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
421 ჩიტისთვალა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.
422 ჩიტისთვალა შავი შავი კახეთი მც. გავრც.
423 ჩიტისთვალა ბოდბური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
424 ჩიტისთვალა აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.
425 ჩიღვინაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
426 ჩიჩკიში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
427 ჩხაბერძულა შავი სამეგრელო მც. გავრც.
428 ჩხავერი შავი გურია ფართ. გავრც.
429 ჩხინკოური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
430 ჩხინკილოური თეთრი გურია მც. გავრც.
431 ჩხოროკუნი წითელი სამეგრელო მც. გავრც.
432 ჩხუში შავი სამეგრელო მც. გავრც.
433 ჩხუჩეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
434 ცანაფითა შავი გურია მც. გავრც.
435 ცვითე თეთრი აჭარა მც. გავრც.
436 ცივჩხავერა შავი გურია მც. გავრც.
437 ცივჩხავერა ვარდისფერი ვარდისფერი გურია მც. გავრც.
438 ცისფერერულა რუხი გურია მც. გავრც.
439 ციცქა გაბეხაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
440 ციცქა საჩხერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
441 ციცქა თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.
442 ცოლიკაური თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.
443 ცოლიკაური მსხვილთვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
444 ცოლიკაური გრძელმარცვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
445 ცოლიკაური კოხიძის თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
446 ცრუ ცოლიკაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
447 ცხენისძუძუ კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
448 ცხენისძუძუ თეთრი თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
449 ცხენისძუძუ შავი შავი მესხეთი მც. გავრც.
450 ცხენისძუძუ აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.
451 ცხენისძუძუ აფხაზური შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
458 ძველი ობჩური შავი იმერეთი მც. გავრც.
459 ძველი სამაჭრე შავი იმერეთი მც. გავრც.
460 ძიგანიძე შავი იმერეთი მც. გავრც.
461 ძიგანოური შავი იმერეთი მც. გავრც.
462 ძირაგეულის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.
463 ძუვანი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
464 წალენჟიხის თეთრი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
465 წვინდირხვა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.
466 წვიტე თეთრი აჭარა მც. გავრც.
467 წვრილმარცვალა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
468 წითელი ვაზი წითელი ქართლი მც. გავრც.
469 წითელოური წითელი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
470 წითლანი ვარდისფერი გურია მც. გავრც.
471 წირქვალი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.
472 წირქვანი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
473 წმინდა თეთრი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.
474 წნორის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
475 წობენურა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
476 წულუკიძის თეთრა თეთრი რაჭა მც. გავრც.
477 წყობილა შავი კახეთი მც. გავრც.
478 ჭანკილოური შავი იმერეთი მც. გავრც.
479 ჭიჭიეთის თეთრა თეთრი გურია მც. გავრც.
480 ჭეჭიბერა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
481 ჭვარტალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.
482 ჭვიტილური თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
483 ჭითაში წითელი სამეგრელო მც. გავრც.
484 ჭიპაკური შავი აჭარა მც. გავრც.
485 ჭოდი შავი აჭარა მც. გავრც.
486 ჭოტიში შავი სამეგრელო მც. გავრც.
487 ჭროღა კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.
488 ჭროღა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.
489 ჭუბერი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.
490 ჭუბულო შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.
491 ჭუმუტა შავი გურია მც. გავრც.
492 ჭყაპა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
493 ჭყარტალა თეთრი ქართლი მც. გავრც.
494 ხარისთვალა თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.
495 ხარისთვალა შავი შავი კახეთი მც. გავრც.
496 ხარისთვალა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.
497 ხარისთვალა მესხური თეთრი მესხეთი მც. გავრც.
498 ხარისთვალა კოლხური მუქი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.
499 ხარისთვალა აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.
500 ხაფშირა მოყვ. მომწვანო აფხაზეთი მც. გავრც.
501 ხემხუ შავი გურია მც. გავრც.
502 ხითერი (უღია) შავი იმერეთი მც. გავრც.
503 ხიხვი ლეჩხუმის თეთრი ლეჩხუმი მც. გავრც.
504 ხიხვი რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.
505 ხიხვი (ჟანანურა) თეთრი კახეთი მც. გავრც.
506 ხოტეურა შავი რაჭა მც. გავრც.
507 ხოფათური თეთრი რაჭა მც. გავრც.
508 ხოჟისთოლი შავი სამეგრელო მც. გავრც.
509 ხროგი შავი რაჭა მც. გავრც.
510 ხუნალიჯი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
511 ხუპინიჯი მომწვ. მოყითალო აფხაზეთი მც. გავრც.
512 ხუტუნიჯი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.
513 ხუშია თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.
514 ხუშია შავი შავი გურია მც. გავრც.
515 ჟავახეთურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.
516 ჟანი შავი გურია მც. გავრც.
517 ჟანი ნაკაშიძის შავი გურია მც. გავრც.
518 ჟანი ციხური შავი გურია მც. გავრც.
519 ჟაჭვაძისეული შავი კახეთი მც. გავრც.
520 ჟვარი თეთრი ქართლი მც. გავრც.
521 ჟინეში შავი აჭარა მც. გავრც.

legion.ge-82-1553250819.jpg


#7 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
სტუმარი_devi_*

სტუმარი_devi_*

  • Find Topics
  • სტუმარი

იზაბელა(ადესა) რატომ არ არის ვაზის ჯიშების ჩამონათვალში???



#8 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria

ეტყობა ალერგიას აძლევთ :0053: :DDD

 

300px-UvaFragola.jpg
magnify-clip.png
იზაბელა

იზაბელა, ვაზის ამერიკული ჯიში. ბუნებრივი ჰიბრიდია. ყოფილ სსრკ-ში გავრცელებულია დასავლეთ საქართველოს ტენიან რაიონებში (ე. წ. "ადესა"), აზერბაიჯანში, კრასნოდარის მხარეში, ყირიმში. პერსპექტიულია მოლდოვეთში (გარდა ჩრდილოეთ რაიონებისა); კარგად უძლებს ფილოქსერასა და სოკოვან დაავადებებს (მილდიუმი, ოიდიუმი), ნაყოფი შვია, აქვს სპეციფიკური გემო, მწიფს მოგვიანებით, იყენებენ საჭმელად და მეღვინეობაში.

ლიტერატურა
  • ქსე, ტ. 5, გვ. 96, თბ., 1980
კატეგორია:

წყარო.https://ka.wikipedia...rg/wiki/იზაბელა

 

 

 

 

დევო აბორიგენულ ჯიშად არაა მიჩნეული და.....კაი ახლა არ გაბრაზდე მაგიზა...ვინცხა აბდლები რაცხას იბძჟუტურებენ , მაი აფერი. ჩვენ ხო ვიცით რაფერი კაია , თან ჩვენია.... :0024:


legion.ge-82-1553250819.jpg


#9 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
სტუმარი_devi_*

სტუმარი_devi_*

  • Find Topics
  • სტუმარი
ქართული საგანძური - თელავის რაიონის სოფელ წინანდალში არის 135 წლის ვაზი - "შავი თითა", რომლის გარშემოწერილობა 125 სმ-ია, მტევანი კი 4-5 კგ-ს იწონის.
 
 
 
 
10388654_660622597360272_946759647492760
 

 



#10 Share   გადავიდეთ ამ პოსტის ბმულზე
babu

babu

    უხუცესი ლეგიონერი


  • Find Topics
  • გამგეობის წევრი
  • 47671 პოსტი
  • მისამართი:tbilisi
  • წარმოშობა:guria

:bravo: :bravo: :bravo:


legion.ge-82-1553250819.jpg






0 წევრი ათვალიერებს ამ თემას

0 წევრი, 0 სტუმარი

0%
მზადდება მინიატურა
ატვირთვის შეწყვეტა

ატვირთული ვიდეოს ბმული ჩავსვათ პოსტში?