პირველ რიგში დიდი მადლობა თაზოს ყურადღებისათვის და ამ თების გახსნისათვის. რა თქმა უნდა პირველი პოსტი დაეთმობა ამერიკულ ნეგენდას
Colt M1911
მოდელ M1911-ის შექმნამდე ამერიკის შეერთებულ შტატებში თვითდამტენ პისტოლეტებს უკვე მოპოვებული ჰქონდათ საკმაოდ დიდი გავრცელება, რომ აღარაფერი ვთქვათ ევროპაზე, სადაც ბრაუნინგის პისტოლეტები უდიდესი პოპულარობით სარგებლობდნენ. თუმცა, ძირითადად, ამერიკასა და ევროპაში გავრცელებული იყო ისეთი თვითდამტენი პისტოლეტები, რომლებიც ლულის არხის თავისუფალი საკეტით დაკეტვის პირნციპით მუშაობდნენ და შესაბამისად მცირე სიმძლავრის ვაზნებს იყენებდნენ.
აშშ-ის არმია XX საუკუნის დასაწყისში ჯერ კიდევ რევოლვერებს იყენებდა, რომლებიც არსებითად ჩამოუვარდებოდნენ თვითდამტენ პისტოლეტებს როგორც სწრაფსროლაში, ისე სწრაფი სროლის სიზუსტეში. ასეთი სიტუაცია განპირობებული იყო ამერიკელი სამხედროების კონსერვატიზმით, რომლებიც რევოლვერების საიმედო მუშაობას ეყრდნობოდნენ, რაც არსებითად უფრო მაღალი იყო, ვიდრე თვითდამტენი პისტოლეტების შემთხვევაში. რევოლვერების მნიშვნელოვანი უპირატესობები იყო მუდმივი საბრძოლო მზადყოფნა უსაფრთხოებით და სიმარტივე გამოყენებაში, დიდი რესურსი, ასევე წარმოების დაბალი ღირებულება და ნაკლები სირთულე, უკვე კარგადათვისებული ტექნოლოგიის გამო.
გარდა ამისა, იმ მომენტში შეიარაღებული ძალებისთვის ყველაზე უფრო მოსახერხებელ პისტოლეტებს 9 მმ-ზე დიდი კალიბრი არ გააჩნდათ, ხოლო აშშ-ის არმიამ უკვე მოასწრო საბრძოლო გამოცდილების მიღება ფილიპინების კუნძულებზე, სადაც მცირესიმძლავრიანი 9-მმ-იანი რევოლვერები უკიდურესად არაეფექტური აღმოჩნდა აჯანყებულებთან სწრაფ ახლო ბრძოლებში, რომლებიც ცივი იარაღებით იყვნენ შეიარაღებულნი და შესანიშნავადაც ფლობდნენ მას. .38 კალიბრის ტყვიებს არ აღმოაჩნდათ საკმარისი შემაჩერებელი ძალა – მათ არ შეეძლოთ მოროს ტომის მებრძოლების შეჩერება, რომლებიც, უკვე სასიკვდილოდ დაჭრილები, მაინც ასწრებდნენ მოწინააღმდეგის მოკვლას ან მისთვის მძიმე ჭრილობების მიყენებას. დროული გამოსავალი გახდა რევოლვერი Colt Model 1909, რომელიც .45 Long Colt-ის ვაზნას იყენებდა, ტყვიის მაღალი შემაჩერებელი მოქმედებითა და დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის ორმაგი მოქმედებით უზრუნველყოფილი. მოქმედი არმიისთვის მიწოდებული იქნა .45 კალიბრის ძველი რევოლვერებიც კი, რომელთაც ერთმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი გააჩნდათ. მაგრამ აშშ-ის არმიას თანამედროვე თვითდამტენი პისტოლეტის მიღება სურდა, რომელიც არ უნდა ჩამორჩენოდა რევოლვერებს საიმედოობის მხრივ, ასევე უნდა ყოფილიყო სწაფმსროლი, ზუსტი და ეფექტურ, .45-კალიბრიანი ვაზნების გამოყენებაზე გათვლილი.
ამერიკის შეერთებული შტატების არმიისთვის ახალი თვითდამტენი პისტოლეტისთვის გამოცხადებული კონკურსის ბოლო ეტაპზე მონაწილეობას კომპანიები – „კოლტი“ და „სევიჯი“ იღებდა. გამოცდები 1910 წლის 10 ნოემბერს დაიწყო. ორივე პისტოლეტი . 45 ACP-ს ვაზნებით ისროდა. ორივე მათგანი იმ დროის ყველაზე უფრო მოწინავე ნიმუშებს წარმოადგენდა. გამოცდები პისტოლეტების დაწვრილებითი შესწავლით დაიწყო. ამასთანავე განსაკუთრების დიდი ყურადღება გამახვილდა გამოყენებაში იარაღის უსაფრთხოებაზე. პისტოლეტები მითითებულ დროში იქნენ დაშლილნი და აწყობილნი. არასრული დაშლისთვის საჭირო დროით „კოლტმა“ გაიმარჯვა, მაგრამ სრული დაშლისთვის საჭირო დროის თვალსაზრისით გამარჯვება „სევიჯმა“ მოიპოვა. „კოლტი“ 64 ცალკეული დეტალისაგან შედგებოდა, „სევიჯი“ კი მხოლოდ 45-სგან. სროლის სიზუსტის მხრივ „სევიჯმა“ დაუთმო „კოლტს“. გამოცდების მსვლელობისას გამჭოლი მოქმედებზე „კოლტმა“ ფიჭვის დიდი დაფები გახვრიტა, იმ დროს, როდესაც „სევიჯმა“ – მუხის.
სწრაფი სროლის სიზუსტის გამოცდებში „კოლტი“ „სევიჯზე“ უფრო ზუსტიც აღმოჩნდა და უფრო სწაფამსროლელიც. ორივე პისტოლეტიდან უნდა განხორციელებულიყო 6000 – 6000 გასროლა. „კოლტი“ გაცილებით უფრო საიმედო აღმოჩნდა – 11 შეფერხება 33-ის წინააღმდეგ. 1911 წლის 15 მარტს გამოცდები მას შემდეგ განახლდა, რაც ორივე კომპანიამ თავიანთი იარაღები ხელახლა დაამუშავეს. ამ განმეორებითმა გამოცდებმა ასევე გამოავლინა ბრაუნინგის კონსტრუქციის პისტოლეტის მნიშვნელოვანი უპირატესობა საიმედო ფუნქციონირებისა და გამძლეობის მხრივ. კომისიის დასკვნით „კოლტმა“ აჯობა „სევიჯს“ საიმედოობის, გამძლეობის, დაშლის სიმარტივისა და სროლის სიზუსტის მხრივ. ამასთან დაკავშირებით, კომპანია „კოლტის“ იარაღი რეკომენდებული იქნა შემდგომი გამოცდებისთვის, რომელებიც უკვე ჯარებში უნდა მომხდარიყო. 1911 წლის 29 მარტს აშშ-ის არმიის შეიარაღებაში, ხანგრძლივი და მრავალრიცხოვანი გამოცდების შემდეგ, მიღებული იქნა ჯონ ბრაუნინგის კონსტრუქციის თვითდამტენი პისტოლეტი Colt M1911, ასევე ცნობილი როგორც Government Model-ი. 1913 წლიდან დაიწყო პისტოლეტ M1911-ის მიწოდება აშშ-ის სამხედრო-საზღვაო ფლოტსა (US Navy) და საზღვაო ქვეითთა კორპუსში (US Marine Corps).
.45 ACP-ს (11,43×23 მმ) ტიპის ვაზნა ჯერ კიდევ 1904 წელს იქნა შემუშავებული Colt Model 1905-სთვის, ფრანკფორდის არსენალის (ამუნიციის ქარხანა) მიერ, ჯონ ბრაუნინგთან და პოლკოვნიკ ჯონ ტომპსონთან ერთად, ასევე „იუნიონ მეტალიკ კარტრიჯის“ მონაწილეობით. ახალმა გარსიანმა ტყვიამ, რომელიც 1911 წელს შეიქმნა, უფრო მსუბუქი ტყვია ჩაანაცვლა, ის 14.7 გრამს იწონიდა, გააჩნდა 505 ჯოულის ტოლი საწყისი ენერგია და 262 მ/წმ-ის ტოლი საწყისი სიჩქარე. ასეთ ტყვიას მაღალი შემაჩერებელი მოქმედება აქვს, მას სხეულში შეღწევადობის ოპტიმალური სიღრმე გააჩნია, რომელიც 30 – 35 სმ-ს შეადგენს და უზრუნველყოფს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ორგანოების დაზიანებას დაბრკოლებაში გავლის შემდგომაც კი, როგორიც შეიძლება იყოს, მაგალითად, ხელი ან სხვა მსუბუქი ზღუდე. ამასთანავე ტყვია არ გადის გამჭოლად და სამიზნეს თავისი ენერგიის დიდ ნაწილს გადასცემს. ამრიგად, ექსპანსიური ვაზნების გამოუყენებლობის შემთხვევაშიც კი, რომელთა არმიულ იარაღიში გამოყენებაც აკრძალულია ჟენევის კონვენციით, .45 ACP-ს ვაზნა უზრუნველყოფს მაღალ შემაჩერებელ მოქმედებას და სროლის შესანიშნავ ეფექტურობას, რაც დამტკიცებული იქნა პირველი მსოფლიო ომის ბრძოლების დროს.ავტომატიკა ლულის მოკლე სვლისას უკუცემის გამოყენების სქემით მუშაობს. ლულის გადაბმა საკეტ-გარსაცმთან ლულის სახაზინო ნაწილის ორი საბრძოლო ბჯენის და საკეტი-გარსაცმის შესაბამისი ჭდის მეშვეობით ხორციელდება. დაშორება ხორციელდება ლულის დაწევით, საკიდის საშუალებით, რომელიც სახსრულად დაკავშირებულია ლულასა და ჩარჩოსთან, უკუსვლის დროს. საკეტის შემკავებლის ბერკეტის ღერძი ასევე წარმოადგენს საკიდის ქვედა ღერძსაც. საკეტ-გარსაცმის წინა ნაწილში განთავსებულია ლულის მოსახსნელი მილისი, რომელიც ლულის ტუჩა ნაწილს აკავებს. დამაბრუნებელი ზამბარა ლულის ქვემოთ არის მოთავსებული. დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი ჩახმახისებური ტიპისაა, ერთმაგი მოქმედების, ჩახმახის დამცველი ფეხით. სასხლეტი კაუჭი პისტოლეტის ჩარჩოში გრძივად წინსვლით მოძრაობს. იგი შეპტალოსთან ორი სიმეტრიული ზოლურითაა შეერთებული, რომლებიც პისტოლეტის სახელურში, მჭიდის შახტის გვერდებზეა განთავსებული.
როგორც ყველა თვითდამტენი პისტოლეტის შემთხვევაში, М1911-ს დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის კონსტრუქციაში განმაცალკევებელი გააჩნია, რომელიც არ უშვებს გასროლის განხორციელებას მაშინ, როდესაც საკეტი არასრულად არის დახურული. ჩარჩოს მარცხენა მხარეზე მოთავსებულია ალმისებური მცველის ბერკეტი, საკეტის შემკავებლის ბერკეტი და მჭიდის ჩამკეტი. სახელურს უკანა ნაწილში გააჩნია სახელურის ავტომატური მცველის ბერკეტი, რომელიც ბლოკავს სასხლეტ ზოლურას და მისი გამორთვა ხდება მხოლოდ სახელურზე ხელის მოკიდებისას. სახელურის ქვედა ნაწილის სწორი უკანა ზედაპირი საბრძოლო ზამბარის პენალითაა წარმოქმნილი. ალმისებური მცველი ბლოკავს ჩახმახს, რომელიც შეყენებულ მდგომარეობაში იმყოფება, და საკეტს. დახურული ტიპის ამომგდები საკეტ-გარსაცმის შიგნით არის მოთავსებული. ყუთის ფორმის ერთრიგიანი მჭიდი 7 ვაზნას იტევს. თავდაპირველად M1911 ასევადებდნენ, შემდეგ დაფარვის სხვა სახეობების გამოყენება დაიწყეს. პისტოლეტის კომერციული ვარიანტები, რომლებიც იარაღის სამოქალაქო ბაზარზე Government Model-ის სახელწოდებით გაიყიდა, შესაძლოა მორთული ყოფილიყო გრავიურით. პისტოლეტის სახელურის დახრის კუთხე 108°-ს შეადგენს, მასზე დამაგრებული პანელები კაკლის ხისგან იყო დამზადებული. პანელები დაფარული იყო რომბის ფორმის გადამკვეთი ნაჭდევებით, ხოლო ხრახნების ჩამაგრების ადგილებში რომბის ფორმის ბრტყელი ზედაპირები გააჩნდა, რომელსაც „ბრილიანტებს“ უწოდებდნენ. თავდაპირველად ამ პისტოლეტის წარმოება ფირმა „კოლტის“ ქარხნებში მიმდინარეობდა, მაგრამ მალე მას ასევე შეუერთდნენ Remington-UMC-ი, Springfield Armory-ი და North American Arms Co. პირველი მსოფლიო ომის დროს Colt M1911-ის ტიპის პისტოლეტები მიწოდებული იქნა დიდი ბრიტანეთის, რუსეთისა და საფრანგეთის არმიებსთვის, ხოლო შემდგომ მათ თავად აშშ-ის არმიაც იყენებდა, რომელიც ომში მის დასრულებამდე მცირე ხნით ადრე ჩაერთო. შედეგად მიღებული იქნა ამ იარაღის საბრძოლო გამოყენების ფართო გამოცდილება, რომელმაც გამოავლინა როგორც მისი უპირატესობები, ისე უარყოფითი მხარეები. M1911-ს ტყვიას მაღალი შემაჩერებელი ძალა აქვს, რომელსაც სროლის დიდ დისტანციებზე ინარჩუნებდა, იარაღი ასევე გამოირჩევა საიმედო მუშაობითა და გამოყენების უსაფრთხოებით.
პისტოლეტს გააჩნია სვლის ერთნაირი სიგრძე, სასხლეტი კაუჭის არ არის მაგარი, აგრეთვე სახელურის ფორმა და მისი დახრის კუთხე უზრუნველყოფს ხელში იარაღის მოხერხებულ და მჭიდრო ჭერას, ასევე იარაღის კარგ კონტროლს სროლისას. მაგრამ იარაღს ასევე აქვს უარყოფითი მხარეებიც – დიდი გაბარიტები და მასა. თუმცა მათ ხელი არ შეუშლიათ M1911-სთვის გამხდარიყო ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და ფართოდ გავრცელებული პისტოლეტი აშშ-ში. „კოლტები“ შეისყიდეს რუსეთში პირველი მსოფლიო ომის დროს და ასევე ის ლენდ-ლიზით მიეწოდებოდა საბჭოთა კავშირს მეორე მსოფლიო ომისასაც, თუმცა მათი ჯარებში ფართოდ გამოყენებას ხელი შეეშალა .45 ACP-ს ტიპის ვაზნების უკმარისობით.
M1911-ის კონსტრუქცია გახდა კლასიკური და მას მთელი მე-20 საუკუნის განმავლობაში აკოპირებდნენ, გარკვეული გაუმჯობესებებით, რომელთა გამოყენება თანამედროვე პისტოლეტების უმრავლესობაშიც გრძელდება. M1911-ის ისტორიაში არის მისი საბრძოლო კარიერის ერთი მნიშვნელოვანი ეპიზოდი. 1918 წლის 8 ოქტომბრის დილით, აშშ-ის არმიის 82-ე დივიზიის ჯარისკაცები გერმანული ტყვიამფრქვევის ცეცხლის გამო მიწას იყვნენ მიკრულნი. ჩვიდმეტი ადამიანმა, სერჟანტ ბერნარდ ერლის მეთაურობით, მეტყვიამფრქვევისთვის ფლანგიდან შემოევლის ბრძანება მიიღო. მალე ისინი გერმანელ ოფიცრებსა და რამდენიმე მოსაუზმე ჯარისკაცს გადააწყდნენ. გერმანელები დანებდნენ, ვინაიდან გადაწყვიტეს, რომ ისინი ალყაში იყვნენ. თუმცა ამერიკელები სწორედ მაშინ გადაფარა ტყვიამფრქვევის ცეცხლმა. რვა ამერიკელი ჯარისკაცი გადარჩა, მაგრამ სერჟანტი ერლი მოკლული იქნა. კაპრალმა ალვინ იორკმა მეთაურობა თავის თავზე აიღო. როდესაც ცოცხლად დარჩენილი ჯარისკაცები მოწინააღმდეგის ცეცხლის ქვეშ ტყვეებს ბადრაგირებდნენ, იორკმა გერმანული ტყვიამფრქვევის ადგილსამყოფლის განსაზღვრა შეძლო, რომელიც დაახლოებით 30 იარდის სიშორეზე იმყოფებოდა. შაშხანა Enfield M-1917-თან ერთად დამატებით მას ასევე ჰქონდა თვითდამტენი პისტოლეტი Colt M1911. გერმანელ მსროლელები ზოგჯერ თავებს ამოყოფდნენ, რათა ცეცხლი დამიზნებით ეწარმოებინათ და თავიანთი ჯარისკაცებისთვის არ მოეხვედრებინათ. ალვინ იორკმა გამოიყენა ეს და მათი მიმართულებით თავისის შაშხანიდან ცეცხლი გახსნა. ერთი გასროლა ერთ მკვდარ გერმანელს უდრიდა. იორკი ტენესის შტატის მთიან რაიონში იყო დაბადებული, სადაც მცხოვრებლები თავიანთ საკვებს ნადირობით მოიპოვებდნენ, ამიტომაც იორკი შესანიშნავი მსროლელი იყო, რომელიც მიჩვეული არ იყო ვაზნების უმიზნოდ ხარჯვას. იორკისგან შეუმჩნევლად, რამდენიმე გერმანელი მისი პოზიციისკენ წამოვიდა. ითვლიდნენ რა გასროლებს, მათ გამოთვალეს თუ როდის დასჭირდებოდა იორკს რამდენიმე წამი თავისი შაშხანის გადასატენად. მაგრამ იორკი თავისი პისტოლეტით სარგებლობდა და მცირე დისტანციაზე შეტევაზე გადმოსული ექვსი გერმანელი გაანადგურა. მან განაგრძო სროლა და საერთო ჯამში 25 გერმანელი ჯარისკაცი გაანადგურა. ალვინ იორკი არგონის ტყეში გამოჩენილი გმირობისთვის სერჟანტის წოდებამდე დააწინაურეს და დაჯილდოვეს კონგრესის მედლით „მამაცობისთვის“.
ძირითადი მახასიათებლები:
კალიბრი: .45 ACP
იარაღის სიგრძე: 219 მმ
ლულის სიგრძე: 127 მმ
იარაღის სიმაღლე: 140 მმ
იარაღის სიგანე: 30 მმ
მასა ვაზნების გარეშე: 1106 გრ.
მჭიდის ტევადობა: 7 ვაზნა