შევარდნისნაირნი
შავარდნისნაირნი (Falconiformes), ფრინველთა რიგი. მოიცავს მთელ მსოფლიოში გავრცელებულ (გარდა ანტარქტიკისა) 81 გვარის 274 სახეობის დღის მტაცებელ ფრინველს. მათი სხეულის მასა 60 გ-იდან 12 კგ აღწევს. მონოგამები არიან, ქმნიან მტკიცე წყვილებს. ბუდობენ ხეებზე, ნიადაგზე, კლდეებზე, ხანდახან სხვის ბუდეებსაც იყენებენ. უმრავლესობა ცხოველური საკვებით იკვებება. ახასიათებს ვიწრო კვებითი სპეციალიზაცია. სქესმწიფობას წვრილი ფორმები აღწევენ 1 წლის, მსხვილები 3-4 წლის ასაკში. რიგი მოიცავს 7 ოჯახს: ნეოკათარტისებრნი, ამერიკული სვავისებრნი, ტერატორნითიდისებრნი, ფრინველ-მდივნისებრნი, ქორისებრნი, შაკისებრნი, შავარდნისებრნი.
შავარდენი ფრინველთა გვარი შავარდნისნაირთა რიგისა. ახასიათებს თითქმის კოსმოპოლიტური გავრცელება (არ არის ანტარქტიკაში). ზედა ნისკარტზე აქვს ბასრი კბილაკი. შავარდენის ფრთები გრძელი და ვიწროა, შებუმბლვა მჭიდრო. სხეულის სიგრძე 21-50 სმ აღწევს. ბუდეს არ იშენებს - კვერცხებს (3-4 ცალი) დებს კლდის ნაპრალებში, ნიადაგზე, სხვა ფრინველების მიტოვებულ ბუდეებში. ინკუბაცია გრძელდება 1 თვემდე, კრუხობს დედალი. უმრავლესობა ბუდობის პერიოდის გარდა ნომადობს კიდეც. ამჟამად გვარში გაერთიანებულია ყოფილი დამოუკიდებელი გვარები:Aesalon, Cerchneis, Erythropas, Hypotrirorchis, Harpe. Ieracidea და სხვა. იკვებებიან წვრილ-წვრილი ძუძუმწოვრებით, ფრინველებით და მწერებით (რომლებსაც ჰაერში იჭერენ), ქვეწარმავლებით. მსხვილ შავარდენს (შავარდენი, სონღული) ბაზებად იყენებდნენ. გვარში 36 სახეობაა, მათ შორის საქართველოში გვხვდება 7: ველისა და ჩვეულებრივი კირკიტები, ალალი, თვალშავი, მარჯანი, ბარი, შავარდენი; ბოლო ორი შეტანილია საქართველოს "წითელ წიგნში".