ძაღლის ინტელექტი
ძაღლების ინტელექტზე პოსტის დაწერა კარგა ხანია მინდოდა, მაგრამ გავითვალისწინე რა ჩემს ბლოგზე განთავსებული გამოკითხვის შედეგები, ჯერ ციმბირულ ჰასკის დავუთმე ჩემი ყურადღება და ახლა ამ პოსტის ჯერიც დადგა
ყოველთვის მაინტერესებდა, თუ რომელი ჯიშის ძაღლები ითვლებოდა ყველაზე ჭკვიან ჯიშად და აღმოჩნდა, რომ პირველ ადგილზე ისეთი ჯიში გავიდა, ადრე რომ წარმოდგენაც კი არ მქონდა მასზე, თუმცა მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა და მეც ასე თუ ისე გავთვითცნობიერდი ძაღლის ბევრ ჯიშთან დაკავშირებით. ასე, რომ თანამიმდევრულად მივყვები პოსტს და დარწმუნებული ვარ, თქვენც დაგაინტერესებთ თუ რომელი ჯიშია ყველაზე ჭკვიანი, რომელი ნაკლებად ჭკვიანი და რომელი – წვრთნას პრაქტიკულად დაუქვემდებარებელი.
თუკი კითხულობთ ჩემს პოსტებს, მიაქცევდით ალბათ ყურადღებას იმას, რომ თითქმის ყველა პოსტში ნახსენებია, თუ რომელ ადგილს იკავებს ესა თუ ის ძაღლის ჯიში ინტელექტის მხრივ. წყაროდ კი სტენლი კორენის წიგნი – ”ძაღლების ინტელექტი”-ა აღებული. სწორედ ამ წიგნს მინდა მივუძღვნა დღევანდელი პოსტი.
”ძაღლების ინტელექტი” (The Intelligence of Dogs) წარმოადგენს კანადაში, კერძოდ კი ვანკუვერში არსებული ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის პროფესორის, სტენლი კორენის (Stanley Coren) წიგნს ძაღლების ინტელექტზე. აღნიშნული წიგნი 1994 წელს გამოიცა და ხსნის კორენის თეორიებს ინტელექტის სხვადასხვაობის შესახებ ამა თუ იმ ჯიშის ძაღლებში. წიგნის მეორედ გამოცემა მოხდა 2006 წელს.
კორენი თავის წიგნში განსაზღვრავს ძაღლის ინტელექტის 3 ასპექტს:
1) ინსტინქტური ინტელექტი (Instinctive Intelligence)
2) ადაპტირებადი ინტელექტი (Adaptive Intelligence)
3) სამუშაო და მორჩილებითი ინტელექტი (Working and Obedience Intelligence)
ინსტინქტური ინტელექტი ეხება ძაღლის შესაძლებლობას, შეასრულოს ის დავალებები, რისთვისაც ის იქნა გამოყვანილი, მაგალითად: პირუტყვის მწყემსვა, სხვადასხვა ნივთის მოტანა, დარაჯობა ან უბრალოდ კომპანიონობის გაწევა ადამიანისათვის.
ადაპტირებადი ინტელექტი განსაზღვრავს ძაღლის შესაძლებლობას, თავად გადაჭრას სხვადასხვა პრობლემა.
სამუშაო და მორჩილებითი ინტელექტი კი მიუთითებს ძაღლის შესაძლებლობაზე, ისწავლოს სხვადასხვა რამ ადამიანებისაგან.
მეთოდი:
ძაღლების სხვადასხვა ჯიშის ინტელექტის მიხედვით კატეგორიებად დასაყოფად წიგნი ფოკუსირებას ახდენს სამუშაო და მორჩილებით ინტელექტზე. ძაღლის ინტელექტის განსაზღვრისათვის ავტორმა საფუძვლად აიღო 2 კრიტერიუმი: ახალი ბრძანების გაგება და ამ ბრძანების შესრულება პირველივე ჯერზე. სტენლი კორენმა თხოვნით მიმართა ამერიკისა და კანადის კენელ კლუბების მსაჯებს ძაღლების მორჩილებაში, რათა შეეფასებინათ ძაღლის სხვადასხვა ჯიშები ზემოაღნიშნული ორი კრიტერიუმის მიხედვით და პასუხად მიიღო 199 შეფასება, რომლის საფუძველზეც მან შეადგინა სია. ძაღლის ის ჯიშები, რომლებიც არაა აღიარებული ამერიკული თუ კანადური კენელ კლუბის მიერ (როგორიცაა მაგალითად ჯეკ რასელ ტერიერი) არაა შესული კორენის მიერ შედგენილ სიაში.
თავად კორენის აღიარებით, ამ შკალის ნაკლად ითვლება მისი ძლიერი დამოკიდებულება ძაღლის დამჯერობისა და მის მიერ ბრძანების შესრულების შესაძლებლობებზე (მაგალითად, მუშა და მომსახურე ძაღლები) და ასევე სუსტი კავშირი გაგებისადმი (მაგალითად, მონადირე ძაღლები). შედეგად, ძაღლის ზოგიერთი ჯიში თავისი ჯიუტი და დამოუკიდებელი ხასიათის გამო სიაში უფრო მეტად დაბალ საფეხურზე აღმოჩნდა, ვიდრე იგი სინამდვილეშია. ეს ნადვილად არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ძაღლები ნაკლებ ჭკვიანები არიან და არ ექვემდებარებიან სწავლებას.
სტენლი კორენი ძაღლის ყველა ჯიშს 6 კატეგორიად ყოფს:
1) 1-10 ძაღლები, სწავლების ბრწყინვალე დონით (Brightest Dogs)
2) 11-26 ძაღლები, სწავლების შესანიშნავი დონით (Excellent Working Dogs)
3) 27-39 ძაღლები, სწავლების საშუალოზე მაღალი დონით (Above Average Working Dogs)
4) 40-54 ძაღლები, სწავლების საშუალო დონით (Average Working/Obedience Intelligence)
5) 55-69 ძაღლები, სწავლების საშუალოზე დაბალი დონით (Fair Working/Obedience Intelligence)
6) 70-79 ძაღლები სწავლების ყველაზე დაბალი დონით (Lowest Degree of Working/Obedience Intelligence)
წიგნის ავტორი ასევე აღნიშნავს, რომ ბოლო ხანებში გამოყვანილი ძაღლის ჯიშები, როგორც წესი უფრო ჭკვიანები არიან და უფრო ადვილად ექვემდებარებიან წვრთნას, ვიდრე ძველი და დიდი ხნის ცნობილი ძაღლის ჯიშების წარმომადგენლები.
მაშ ასე, ძაღლების პირველი კატეგორია:
- ახალი ბრძანების გაგება: 5-ზე ნაკლები გამეორებით.
- ბრძანების შესრულება პირველივე ჯერზე: 95 % და მეტ შემთხვევაში.
1. ბორდერ კოლი
Border Collie
2. პუდელი
Poodle
3. გერმანული ნაგაზი (მეცხვარული ძაღლი)
German Shepherd
4. ოქროსფერი რეტრივერი
Golden Retriever
5. დობერმან პინჩერი
Doberman Pinscher
6. შოტლანდიური მეცხვარე ძაღლი (შელტი)
Shetland Sheepdog (Sheltie)
7. ლაბრადორ რეტრივერი
Labrador Retriever
8. პაპიონი
Papillon
9. როტვეილერი
Rottweiler
10. ავსტრალიური ნახირის ძაღლი
Australian Cattle Dog
ძაღლების მეორე კატეგორია:
- ახალი ბრძანების გაგება: 5-დან 15-მდე გამეორებით.
- ბრძანების შესრულება პირველივე ჯერზე: 85 % და მეტ შემთხვევაში.
11. უელსური კორგი პემბროკი
Pembroke Welsh Corgi
12. მინიატურული შნაუცერი (ცვერგშნაუცერი)
Miniature Schnauzer (Zwergschnauzer)
13. ინგლისური სპრინგერ სპანიელი
English Springer Spaniel
წყარო:https://canophilia.wordpress.com